زندگی شگفت انگیز مورچه ها
- توسط : محبوبه خاوری
- در : ۱۳۹۹-۰۳-۱۳
- در : دانستنیها طبیعت
مورچه ها گروه متنوعی از حشرات هستند که به عمدتاً به خاطر خراب کردن پیک نیک ها و هجوم به غذاهای پینک نیک و حمله به آشپزخانه مشهورند. اما مورچه ها به طور کلی موجودات خیلی بدی هم نیستند و مانند خیلی دیگری از مخلوقات خدا وجود آن ها ضروری است و به چرخه اکوسیستم کمک می کند. بیایید با زندگی مورچه ها بیشتر آشنا شویم و بدانیم که ساختمان بدن مورچه ها به چه شکل است.
بیش از ۱۲۰۰۰ گونه مختلف مورچه وجود دارد؛ آن ها به آن دسته حشراتی چون زنبور های عسل و زنبورهای بی عسل تقسیم می شوند؛ هم اکنون مورچه ها در همه جای جهان وجود دارند؛ اولین مورچه ها برای اولین بار بین ۱۴۰ تا ۱۶۸ میلیون سال پیش روی کره زمین پدیدار شدند و در مقایسه با سایر حشرات دیگر در آن دوره از نوع گونه های کمیاب محسوب می شدند. بعد ها و با ازدیاد گیاهان گلدار، منابع غذایی جدیدی برای مورچه ها فراهم شد که احتمالاً موجب حرکت این حشرات به سمت زیستگاه های جدیدی که بیشتر از همه منبع رویش گیاهان گلدار بود؛ شد.
امروزه مورچه ها در همه قاره ها و در غالب الگوهای آب و هوایی به جز قطب جنوب زندگی می کنند و امروزه می توان آن ها را به عنوان پرجمعیت ترین حشره کرده زمین معرفی کرد؛ دانشمندان تخمین می زنند که احتمالاً ۱۰،۰۰۰ گونه دیگر از مورچه ها وجود دارند که هنوز کشف نشده اند.
ساختمان بدن مورچه ها
به گفته دپارتمان حشره شناسی دانشگاه هاروارد، مورچه ها حشرات بی مهره ای هستند. ساختار بدن مورچه ها در کل به سه قسمت تقسیم می شود: قسمت سر مورچه، قفسه سینه مورچه (جایی که سه جفت پا به هم وصل می شوند) و شکم مورچه (جایی که اندام های حیاتی در آن قرار دارند).
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
بدن مورچه ها توسط یک اسکلت ضد آب از جنس کیتین ساخته شده که یک ماده الیافی سخت است. شاخک های مورچه همانند دو آنتن در دو طرف سر به عنوان ارگان های اصلی حسی مورچه عمل می کنند. علاوه بر این مورچه ها دارای یک جفت چشم مرکب هستند که از بی شمار گیرنده نوری تشکیل شده است که به آنها امکان دیدن نور و سایه ها را می دهد اما با این حال بینایی آنها ضعیف است و مورچه ها برای درک محیط زندگی خود بیشتر از حس بینایی شان به حس بویایی خود تکیه می کنند.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه هااین حشرات جسور از انواع فرومون ها یا ترکیبات شیمیایی برای برقراری ارتباط استفاده می کنند. آن ها در مسیر حرکت خود فرومون تولید می کنند و به این ترتیب به سایر مورچه ها در مسیر بازگشت و یافتن لانه کمک می کنند و به این ترتیب نقاط خطر را نیز مشخص کرده و به رفقای خود هشدار می دهند.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
گیرنده های حسی مورچه که عمدتاً در شاخک های آن ها قرار دارد می توانند اختلاف در هر نوع دنباله یا سیگنال را تشخیص دهند و این به مورچه ها کمک می کند تا با مورچه های دیگر ارتباط برقرار نمایند.
در کنار سایر اعضا مورچه ها دارای آرواره های بسیار قوی هستند که به آنها امکان گاز گرفتن و برش مواد را می دهد؛ علاوه بر آن این آرواره ها مورچه ها را قادر می سازند که اجسام بسیار سنگینی (به نسبت اندازه و وزن خودشان) بلند کنند که حداقل ۱۰ برابر وزن بدن آن ها است.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
به گفته دانشگاه میشیگان، اغلب مورچه ها از نظر اندازه در حدود ۰٫۰۳ تا ۱٫۱۸ اینچ (۱ تا ۳۰ میلی متر) هستند و اکثر گونه ها بین ۱۹/۰ تا ۰/۵۹ اینچ (۵ و ۱۵ میلی متر) طول دارند.
ملکه بزرگترین مورچه در کلونی مورچه ها است و بیش از سایر مورچه ها ( در حدود چند سال ) زندگی می کند. از طرف دیگر نرها کوچکترین مورچه ها در کلنی هستند و به طور معمول فقط برای چند هفته زندگی می کنند؛ مورچه های ماده ( به جز مورچه ملکه) می توانند تا یک سال زنده بمانند.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
تولید مثل ذر مورچه ها
براساس گزارش انجمن سلطنتی زیست شناسی، مورچه های نر و مورچه ملکه دارای بال هستند و در هنگام پرواز هم جفت می شوند. جفت گیری در تابستان اتفاق می افتد که شرایط گرم و مرطوب است. مورچه های نر پس از جفت گیری پس از یک یا دو روز می میرند اما ملکه بال های خود را از دست می دهد و از آن پس تنها بر روی زمین راه می روند و شروع به حفر لانه برای تشکیل کلونی جدید می دهند.
مورچه های ملکه تنها مورچه هایی هستند که می توانند تخم بگذارند و قادر هستند در صورت مساعد بودن شرایط حداقل ۱۰ سال در امنیت لانه های خود زندگی کنند و تخم گذاری نمایند.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
براساس مقاله ای که توسط The Conversation منتشر شده است، مورچه های نر در تنها در واحد جفت گیری کلونی مورچه ها فعالیت می کنند. جنسیت مورچه ها با تعداد نسخه های ژنوم موجود در تخم آن ها تعیین می شود. تخم های مورچه ای که یک ژنوم دارند تبدیل به مورچه نر می شوند ولی آن دسته از تخم هایی که دارای دو ژنوم باشند؛ مورچه های ماده را ایجاد می نمایند.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
براساس مطالعه ای که در سال ۲۰۰۴ در در ژورنال Current Biology منتشر شده است زمانی مورچه های ملکه تصمیم به تولید تخم نسل بعدی ملکه ها و مورچه های نر می گیرد که نوبت به تشکیل کلونی های جدید باشد. ملکه ها با مورچه های نر جفت گیری کرده و نر ها بعد از چند روز می میرند و ملکه ها لانه جدیدی ساخته و کلونی از مورچه ها را ایجاد می نمایند.
کلونی مورچه ها
طبق گزارش National Geographic، کلونی مورچه ها اغلب در زیر زمین، در زیر صخره ها، تپه ها یا درختان قرار دارد. بعضی از گونه های مورچه ها که قادرند در چوب زندگی کنند می توانند به سازهای چوبی آسیب بزنند. در کنار مورچه های یکجا نشین مورچه های وجود دارند که کوچ می کنند و کلونی دائمی ندارند.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
کلونی مورچه ها می توانند در حدود ده تا یک میلیون عضو داشته باشند. طبق اعلام دانشگاه ایالتی آریزونا، اکثر کلونی های مورچه ها حاوی یک ملکه، کارگر (دختران بزرگ ملکه) و دختران جوانی هستند که سرانجام کارگر خواهند شد.
مورچه های نر به جز وظیفه تولید تولید مثل کارهای چندان دیگری انجام نمی دهند. در کلونی مورچه ها هر مورچه یک شغل دارد و هیچ مورچه ای را نمی توان یافت که بدون وظیفه در کلونی زندگی کند. هر مورچه به سهم خود به پیشرفت و توسعه و محافظت از کلونی کمک می کند.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
در کلونی مورچه های کارگر وظیفه جمع آوری غذا را بر عهده دارند و از کلونی محافظت می نمایند و مورچه های ماده جوان تر به مراقبت و رسیدگی از ملکه و پرستاری از تخم ها و لارو ها می پردازند.
در برخی از کلونی ها دو تا ملکه وجود دارد و این موضوع در نهایت موجب رقابت بین ملکه ها و کشمکش تراژدیک میان این دو و در نهایت قتل یکی از آن ها توسط دیگری می شود که به نوبه خود داستان جالبی است. در این درگیری بر سر تاج و تخت هر دو ملکه دارای یک سری یار وفادر (مورچه های کارگر وفادار) هستند و درگیری آن ها ممکن است حتی موجب مرگ هر دو ملکه شود.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
غذای مورچه ها
اکثر گونه های مورچه ها از همه چیز از جمله گیاهان، دانه ها و حیوانات مرده و حتی روغن موتور! تغذیه می کنند. آن ها همه چیز می خورند! به گفته دانشگاه میشیگان، مورچه فرعون بیشتر (Monomorium pharaonis) انواع شیرینی ها (مانند شکر ، کیک و نان) و چربی ها (مانند کره و بیکن) را دوست دارد. مورچه های لهستانی قادرند پولیش کفش نیز بخورند.
گونه دیگری از حشرات به اسم دزد مورچه (Solenopsis molesta) تخم حشرات، سایر گونه های مورچه ها و حشرات، سبزیجات، دانه ها و میوه ها را می خورند.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
تعداد کمی از گونه های مورچه ها نیز گوشت خوارند برای نمونه مورچه های ارتش (Eciton burchelli) از گوشت انواع حیوانات مانند مارمولک، مرغ، خوک و بز استفاده می کنند. در کنار این مورچه های گوشت خوار گونه ای از مورچه ها هم هستند که تنها از گیاهان مصرف می کنند و انواع گیاهان و قارچ ها را می خورند.
چرا مورچه ها مهم هستند؟
در سراسر جهان، مورچه ها در سالم نگه داشتن اکوسیستم های محلی خود نقش دارند. به عنوان مثال مورچه ها با توزیع مجدد مواد مغذی نقش مهمی در جنگل های بارانی گرمسیری بازی می کنند. پژوهشگران تخمین زده اند که بیش از نیمی از توزیع مواد مغذی در جنگل های بارانی گرمسیری منطقه حفاظت از حوضه مالیاو در مالزی توسط مورچه ها انجام می شود.
به گفته دانشگاه ایالتی آیووا، مورچه ها همچنین هنگام حفر تونل های خود به چرخش و هوادهی خاک کمک می کنند و اجازه می دهندکه آب و اکسیژن و مواد معدنی راحت تر به ریشه گیاهان برسد. مورچه ها همچنین با پخش بذرها و کود دادن خاک با مواد مغذی از حشرات مرده، حیوانات و گیاهان به عنوان باغبان طبیعت عمل می کنند.
زندگی مورچه ها – ساختمان بدن مورچه ها
ممکن است یکی دوبار توسط آرواره های قوی یک مورچه گاز گرفته شده باشید و یا در جریان یک پیک نیک زیبا یکباره با انبوهی از آن ها رو به رو شده باشید که به سبد غذا های تان حمله کرده اند. شاید در گوشه ای از خانه تان و در کنار دیوار ها با صف طویلی از مورچه های کارگر را دیده باشید که مشغول جا به جایی خرده غذا های هستند که از شما کش رفته اند و در این صورت به خود حق می دهید که از آن ها متنفر باشید و یا حداقل از آن ها خوش تان نیاید اما در زنجیره ظریف و دقیق طبیعت موجودی حتی به کوچکی مورچه نقشی ضروری ایفا می کند و یقین بدانید که اگر این موجودات کوچک و زحمت کش از بین بروند مطمئناً حذف آن ها موجب پدیدار شدن نقص در طبیعت و می شود و این موضوع خواه و ناخواه بر زندگی ما اثر می گذارد؛ لذا نخواهیم که مورچه از سر انگشت طبعیت بپرد.
دیدگاه ها
0 دیدگاه