بیماری سرخک، علائم و درمان آن

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۴-۱۱
• در : اخبار پزشکی پیشگیری و درمان سلامت عمومی

در این مقاله قرار است با علائم بیماری سرخک و نشانه های آن آشنا شده و بدانیم که برای درمان سرخک چه روش هایی وجود دارد.

سرخک یا Measles یک عفونت ویروسی است که گاه از آن به عنوان سرخچه یا rubeola یاد می شود. این عفونت ویروسی یکی از مسری ترین بیماری های عفونی در جهان است. سرخک علائمی چون سرماخوردگی دارد و با بثورات پوستی قرمز همراه است که بارزترین مشخصه بیماری سرخک است. طبق گزارشی که در ژورنال The Lancet منتشر شده است بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰، شیوع جهانی سرخک ۶۶ درصد و مرگ و میر ناشی از این بیماری ۷۴ درصد کاهش داشته است.

علائم بیماری سرخک – درمان سرخک

این بیماری در دو دهه اخیر به لطف واکسن ساخته شده برای آن در حال ریشه کن شدن است اما متأسفانه اخیراً ویروس دوباره شیوع پیدا کرده است؛ طبق گفته های دکتر دیپا ماکوندان Deepa Mukunda متخصص بیماری های عفونی کودکان در مرکز پزشکی دانشگاه تولدو در ایالت اوهایو آمریکا، موارد ابتلاء به آن به دلیل عدم دریافت واکسن سرخک در حدود ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده است. و برای نمونه بیش از ۷۶۰ مورد سرخک در ایالات متحده بین ۱ ژانویه و ۳ مه ۲۰۱۹ گزارش شده است. طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده (CDC)، این میزان با ۳۷۲ مورد در سال ۲۰۱۸ و از ۱۲۰ مورد در سال ۲۰۱۷ با افزایش رو به رو بوده است.

علائم بیماری سرخک – درمان سرخک

بیماری سرخک چقدر مسری است؟

بیماری سرخک ناشی از ویروس سرخک در دسته ویروس های پارامیکسوویریدا paramyxoviridae قرار می گیرد. بر اساس گزارش های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده، ویروس سرخک در مخاط بینی و گلو فرد آلوده مستقر می شود و در هنگام بازدم و عطسه و سرفه فرد آلوده به بیماری، ویروس سرخک وارد هوا شده و می تواند افراد دیگر را نیز مبتلاء کند.

بیشتر بخوانید : تب یونجه: علائم، علل و درمان

ویروس سرخک می تواند برای مدت زمان قابل توجهی در هوا بماند و لذا حضور در اتاقی که فرد مبتلاء به سرخک در آن حضور دارد می تواند سبب ابتلاء به بیماری شود؛ ویروس سرخک حتی در صورت این که فرد بیمار اتاق را ترک کند نیز قابل انتقال است و هوای اتاق مزبور تا ۲ ساعت پس از ترک اتاق توسط بیمار آکنده از ویروس سرخک باقی می ماند.

علائم بیماری سرخک – درمان سرخک

بنابرین با اطمینان کامل می توان ادعا کرد که بیماری سرخک بسیار مسری است و ۹۰٪ درصد از افرادی که علیه سرخک واکسینه نمی شوند در صورت کوچکترین تماس با فرد آلوده و یا حضور در فضایی که بیمار در آن حضور داشته و یا دو ساعت پیش تر در آن حاضر بوده است؛ به بیماری سرخک مبتلاء می شوند.

دکتر جنیفر لیتر Jennifer Lighter، متخصص بیماری های عفونی کودکان در دانشگاه نیویورک در این باره می گوید: “یکی از دلایلی که سبب می شود سرخک به یک بیماری شدیداً مسری تبدیل شود این است که فرد مبتلاء در ابتدا گمان می کند دچار سرماخوردگی شده است و علائم پوستی سرخک که در نهایت مشخص می کند فرد دچار سرخک شده است و نه سرماخوردگی، نه در روز های ابتدایی بیماری که در روز های بعد ظاهر می شوند و در این مدت فرد بیمار بدون این که حتی تصوری از ابتلاء به سرخک داشته باشد به فعالیت های هر روزه خود مشغول می شود در حالی که ویروس سرخک را به دیگران منتقل می کند و خودش هم از این موضوع آگاهی ندارد.”

علائم بیماری سرخک – درمان سرخک

بنابراین، افراد آلوده می توانند ویروس به مذت چند روز قبل از این که متوجه بیماری خود شوند به دیگران منتقل کنند. دوره مسری بیماری سرخک حدود چهار روز قبل و چهار روز پس از ظاهر شدن بثورات و عوارض پوستی بیماری ادامه دارد.

بر اساس بررسی ها و پژوهش هایی که در سال ۲۰۱۹ در ژورنال Emerging Infectious Diseases منتشر شد؛ فرد مبتلا به سرخک احتمالاً بین ۵ تا ۱۸ فرد واکسینه نشده را به ویروس سرخک آلوده می کند.

علائم و تشخیص بیماری سرخک

دکتر آیلین ام مارتی Aileen M. Marty، استاد بیماری های عفونی در کالج پزشکی هربرت ورتهایم، دانشگاه بین المللی فلوریدا در خصوص علائم بیماری سرخک می گوید: ” بیشتر موارد ابتلا به سرخک علائمی چون سرفه، آبریزش بینی، قرمز شدن چشم ها، تب بالا و تغییر رنگ دهان به رنگ سفید یا آبی را دارد. با پیشرفت عفونت ناشی از ویروس، مشخصه اصلی بیماری سرخک یعنی بثورات پوستی نیز ظاهر می شوند که به طور معمول شبیه لکه های بزرگ، قرمز و صاف روی پوست هستند.

بیشتر بخوانید : مرگبارترین ویروس های روی زمین

برای آزمایش سرخک، پزشک بیمار را از نظر علائم سوزش مانند لکه های داخل دهان و بثورات پوستی معاینه می کند. اگر پزشک در خصوص ابتلاء یا عدم ابتلاء به سرخک شک داشته باشد آنگاه ممکن است برای کسب نتیجه یقینی، آزمایش خون را نیز برای فرد مشکوک به سرخک تجویز کند.

علائم بیماری سرخک – درمان سرخک

درمان بیماری سرخک

تقریباً همه موارد ابتلاء به سرخک برای بهبود و درمان نیاز به دخالت پزشک دارند. این بیماری علائم مشابه زیادی با بیماری های چون فونت گوش، اسهال و کم آبی بدن، ذات الریه و آنسفالیت دارد اما پیامد های آن به مراتب خطرناک تر از بیماری های دیگر است و در صورت عدم معالجه صحیح ممکن است سبب مرگ شود.  برای مثال از هر ۱۰۰۰ فرد آلوده به سرخک در ایالات متحده یک تا سه نفر در اثر ابتلاء به این بیماری جان خود را از دست می دهند.

کودکان خردسال بیش از سایر گروه ها مستعد ابتلاء به سرخک هستند؛ بر اساس گزارش های کلینک مایو در ایالات متحده، سرخک سالانه ۱۰۰۰۰۰ نفر را می کشد که بیشتر آن ها افراد زیر پنج سال هستند. در بین گروه های پر خطر، زنان باردار و افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند در معرض عوارض شدید این بیماری قرار می گیرند.

علائم بیماری سرخک – درمان سرخک

هیچ داروی خاصی برای درمان سرخک وجود ندارد. در عوض، پزشکان علائم بیماری را درمان می کنند و برای بهبود حال بیماران مبتلاء به سرخک و کنترل تب آن ها سعی می شود با تجویز هیدراتاسیون، ضد تب (به عنوان مثال، استامینوفن) و مرطوب نگه داشتن هوا برای تسکین دستگاه تنفسی بیماران، به آن ها کمک شود.

در موارد نادر برخی از متخصصان کودک از ریباویرین که یک داروی ضد ویروسی است برای درمان ذات الریه شدید ناشی از سرخک استفاده می کنند.

برای محافظت از افرادی که در معرض ویروس قرار گرفته اند اما واکسینه نشده اند، پزشک ممکن است دستور واکسیناسیون پس از مواجهه را صادر کند. اگر در عرض ۷۲ ساعت بعد از مواجهه با موارد آلوده به سرخک واکسن سرخک را دریافت کنید؛ امکان این که به بیماری مبتلاء نشوید وجود دارد.

راه دیگر برای محافظت از افراد در معرض خطر سرخک که واکسن آن را دریافت نکرده اند تزریق به گلبولین سرم ایمنی (آنتی بادی ها یا پروتئین های حاصل از خون اهدا کنندگان با ایمنی سرخک) به آن هاست که اگر در عرض ۶ روز پس از قرار گرفتن در معرض سرخک آن را دریافت کنند؛ ممکن است به بیماری مبتلاء نشوند. مانند واکسیناسیون، این روش درمانی می تواند از ابتلا به سرخک جلوگیری کند و یا در صورت درگیر شدن با بیماری، از شدت آن بکاهد.

علائم بیماری سرخک – درمان سرخک

علائم بیماری سرخک – درمان سرخک

واکسن سرخک

بهترین راه جلوگیری از سرخک واکسیناسیون است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده دریافت دو دوز از آن را توصیه می کند. اولین دوز آن برای کودکان ۱۲ تا ۱۵ ماهه و دوز دوم نیز به کودکان ۴ تا ۶ ساله تزریق می شود. واکسن سرخک برای افرادی که هر دو دوز دریافت می کنند ۹۷٪ و برای افرادی که تنها یک دوز آن را دریافت می نمایند ۹۳٪ مؤثر است.

دریافت واکسیناسیون مناسب نه تنها از شخصی که واکسن دریافت می کند محافظت می کند بلکه از افرادی که نمی توانند واکسینه شوند نیز محافظت می کند؛ این افراد شامل نوزدان بسیار خردسال که آمادگی دریافت واکسن را ندارند، افرادی که سیستن دفاعی بدن آن ها بسیار ضعیف است و افرادی می شوند که به محتوای درون واکسن حساسیت دارند.

علائم بیماری سرخک – درمان سرخک

اما به صورت کلی واکسن ها یکی از موثرترین ابزارهایی هستند که ما برای محافظت از سلامت عمومی و جلوگیری از مرگ و میر انسان ها در سراسر کره زمین می توانیم به آن ها تکیه کنیم اما افرادی که واکسینه نمی شوند کنترل شیوع سرخک را دشوار می کنند. معمولاً شیوع گسترده این بیماری زمانی رخ می دهد که یک فرد آلوده به سرخک به یک مکان غیر واکسینه سفر می کند و یا فرد غیر واکسینه به جایی سفر می کند که در آن واکسیناسیون سرخک صورت نپذیرفته است و سپس به موطن خود باز می گردد. متداولاً بیشتر موارد سرخک در مکان هایی با گروه هایی از افراد واکسینه نشده رخ می دهد.

علائم بیماری سرخک – درمان سرخک

در سال ۲۰۰۰، ایالات متحده اعلام كرد كه سرخك به طور موثری در كشور از بین رفته است اما بعد از مدتی این کشور موارد گسترده ای از ابتلاء به آن را تجربه کرد که ناشی از عدم واکسیناسیون بود. اما چرا اخیراً عده ای از مردم دنیا تن به واکسیناسیون نمی دهند؟ احتمالاً باید نقش جنبش های ضد واکسناسیون را در این جریان بررسی کرد؛ گروه هایی که مخالف واکسناسیون همگانی هستند و اعتقاد دارند که برای درمان بیماری ها نیازی به واکسن نیست و واکسناسیون هیچ سودی برای سلامت بدن و جلوگیری از بیماری‌های مهلک ندارد و حتی موجب بسیاری از بیماری‌های لاعلاج می شود.

بیشتر بخوانید : مننژیت علل، علائم و درمان آن