علت و درمان اسپاسم و گرفتگی عضلات

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۴-۰۳
• در : اخبار پزشکی سلامت زنان سلامت عمومی

آیا تا به حال چیزی در مورد اسپاسم یا گرفتگی عضلات شنیده اید؟ در این مقاله قرار است بدانیم که اسپاسم و گرفتگی عضلات چیست ؛ چه عواملی موجب پدید آمدن آن می شود و برای درمان اسپاسم چه روش هایی وجود دارد.

اسپاسم عضلانی انقباض ناگهانی و شدید و غیرقابل کنترل در عضلات است. در جریان اسپاسم عضلات ممکن است دچار درد شدیدی شوند و به همین خاطر بروز اسپاسم به ویژه در افراد ورزشکار می تواند مشکلات زیادی را ایجاد نماید و آن ها را از ادامه مسیر ورزش و فعالیت های بدنی بازدارد. درد ناشی از اسپاسم حتی ممکن است فرد را نیمه شب از خواب بیدار کند و موجب دردسر های متعددی شود.

گاهی از اسپاسم با عناوین دیگری چون گرفتگی عضله یا اسب شارلی charley horse نیز یاد می شود. اسپاسم عضلانی در هنگام خستگی عضله اتفاق می افتد و ساکت کردن و کاهش درد آن کار نسبتاً دشواری است و به نظر می رسد بهترین روش برای التیام درد ناشی از آن انجام حرکات کششی و ورزش منظم و برخورداری از سبک زندگی سالم است.

اسپاسم و گرفتگی عضلات – درمان اسپاسم

نوع خاص دیگری از گرفتگی عضلات وجود دارد که در زنان و در دوره قاعدگی آن ها رخ می دهد و موجب بروز و ایجاد ناراحتی و درد مشابه می شود اما دلایل آن ممکن است متفاوت باشند. در هنگام بروز چنین شرایطی پزشکان ممکن است برای درمان این عارضه و کاهش درد مصرف دارو های ضد بارداری را به حداقل برسانند تا گرفتگی دوره را کاهش دهند اما باید توجه داشت که گرفتگی شدید یا مداوم می تواند نشانه ای از یک مسئله جدی تر برای سلامتی باشد.

چه عواملی باعث گرفتگی عضلات در هنگام ورزش می شود؟

گرفتگی عضلات در هنگام ورزش می تواند به شدت آزار دهنده و ناراحت کننده باشد بنابرین جای تعجبی ندارد که افراد برای مقابله با آن و درمان آن دست به کار های زیادی می زنند و به همین دلیل هم روش های زیادی برای بهبود گرفتگی عضلات ناشی از ورزش وجود دارد. برخی از این روش ها شامل استحمام در آّب شور، نوشیدن سرکه و مایعات ترش، خوردن خردل و روش های مختلف و بعضاً عجیب و غریب می شوند که البته اکثر آن ها هم هیچ گونه تأثیری در بهبود گرفتگی عضلات ندارند.

به نظر می رسد بهترین روش برای مقابله با درد جانکاه گرفتگی عضلات در حین ورزش پیشگیری است؛ باید دید چه عواملی باعث گرفتگی عضلات در حین یا بعد از ورزش می شوند و سپس با شناسایی آن ها به مقابله با آن ها رفت.

اسپاسم و گرفتگی عضلات – درمان اسپاسم

محققان معتقدند كه گرفتگی ورزش ممكن است در اثر عدم تعادل الکترولیتی یا كم آبی بدن ایجاد شود اما این موضوع فقط در حد یک فرضیه است و شواهد علمی کمی برای اثبات آن وجود دارند. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که قوی ترین شواهد علمی نشانگر ااین موضوع است که گرفتگی عضلات در اثر عدم برقراری ارتباط صحیح میان تاندون کنترل کننده عضله و سیستم عصبی رخ می دهد.

پژوهش های دکتر مارتین شولنوس Dr. Martin Schwellnus، استاد و پزشک طب ورزشی در دانشگاه پرتوریا در آفریقای جنوبی، در سال ۲۰۰۹ نشان داده اند که گرفتگی عضلات ناشی از ورزش، به احتمال به دلیل خستگی عضلات و عدم برقراری ارتباط صحیح میان عضلات و سیستم عصبی رخ می دهد. اما چطور این اتفاق می افتد؟

ماهیچه ها به طور مداوم با سیستم عصبی ارتباط برقرار می کنند و دستورات لازم را از آن ها دریافت می نمایند؛ در حقیقت این سیستم عصبی ما است که به آن ها می گوید در هر ثانیه در فعالیت های مختلف ما چه کاری انجام دهند؛ به کدام سمت بروند؛ چه چیزی را بگیرند؛ چه چیزی را به سمت ما بکشند و ده ها فعالیت دیگر که انجام همه آن ها از مغز ما صادر شده و با کمک سیستم عصبی ما به عضله های می رسند.

اسپاسم و گرفتگی عضلات – درمان اسپاسم

هنگامی که عضله دچار خستگی می شود در واقع سیگنال های بین تاندون و سیستم عصبی مرکزی دچار سردرگمی می شوند و در این حالت که عضلات احتیاج به استراحت دارند سیستم عصبی مرکزی به جای اینکه سیگنال دهد که عضله منقبض شده و بعد به حالت استراحت درآید سیگنال های بیشتری را برای عضله ارسال می کند تا عضله به حالت انقباض خود ادامه دهد و بنابرین سیگنال هایی که به عضلات دستور استراحت کردن را می دهند نمی توانند خود را به عضلات برسانند و همین موضوع هم موجب گرفتگی عضلات می شود.

طبق تحقیقات انجام شده توسط مالکوم کالینز Malcolm Collins، استاد علوم ورزش و پزشکی ورزشی در دانشگاه کیپ تاون در آفریقای جنوبی اگر معضل گرفتگی عضلات در فردی زیاد رخ می دهد؛ ممکن است این مشکل در این فرد به صورت ژنتیکی وجود داشته باشد.
مطابق پژوهش های صورت گرفته در سال ۲۰۰۹ توسط Schwellnus، اگر قبلاً انقباض دردناک عضلات را تجربه کرده باشید احتمال آن که در هنگام ورزش و یا بعد از آن مجدداً به آن گرفتار آیید؛ وجود دارد و احتمال این که آسیب دیدگی به تاندون ها یا رباط ها را در حین ورزش تجربه نمایید بالا می رود.

اسپاسم و گرفتگی عضلات – درمان اسپاسم

بهترین راه مقابله با گرفتگی عضلانی چیست؟

در صورتی که عضلات شما دچار گرفتگی شده اند بهترین راه این است که آن ها را کشش دهید؛ این امر باعث انقباض عضله می شود و باعث می شود که سیگنال های دستور دهنده آرام شدن عضلات بتوانند به عضله ها برسند و در نتیجه درد را آرام نمایند.
اما ساده ترین راه برای جلوگیری از گرفتگی در حین و بعد از ورزش، جلوگیری از فشار بیش از حد است. مطالعات متعددی نشان داده اند که ورزشکارانی که دچار گرفتگی می شوند سریع تر از سرعت طبیعی خود قادر به دویدن خواهد بود.
ورزش در شرایط گرم یا مرطوب خسته کننده تر است و باعث خستگی سریع عضلات می شود. مصرف آب و آبرسانی به عضلات در هنگام ورزش و اطمینان از شرایط مناسب بدن برای فعالیت های ورزشی می توانند به رفع خستگی ناشی از گرفتگی عضلات کمک نمایند.

اسپاسم و گرفتگی عضلات – درمان اسپاسم

درمان گرفتگی عضلانی در هنگام خواب

برای بسیاری از افراد، گرفتگی عضلات نه در هنگام ورزش بلکه در نیمه و در هنگام خواب رخ می دهد و موجب درد شدیدی می شود که فرد را ناگهان از خواب بیدار می نماید و حتی ممکن است موجب فریاد زدن او در هنگام بیداری شود. براساس یک مطالعه سال ۲۰۱۷ که در مجله PLOS One منتشر شده است حدود ۳۰٪ از بزرگسالان در ایالات متحده، دچار گرفتگی عضلات شبانه هستند و حدود ۶٪ آن ها این عارضه را بیش از ۱۵ بار در ماه تجربه می کنند.
این مشکل در بزرگسالان مسن و در افراد با مشکلات بهداشتی مانند فشار خون بالا، دیابت یا بیماری های قلبی عروقی، بیش از سایر افراد رخ می دهد؛ علاوه بر این افرادی که درگیر مشکلات خواب و بی خوابی هستند نیز ممکن است گرفتگی عضلات، به ویژه گرفتگی عضلات پا را در هنگام خواب بیشتر از سایر افراد تجربه نمایند.

بهترین روش درمان گرفتگی عضلات در هنگام خواب نیز مانند سایر مواقع که این عارضه رخ می دهد این است که به کشش عضله پرداخت و برای جلوگیری از گرفتگی شبانه، کشش عضلات پا قبل از خواب نیز می تواند به عدم بروز آن در زمان خواب کمک کند. علاوه بر این برخی از داروهای تجویز شده نیز وجود دارند که دارای سطوح مختلف اثربخشی در پیشگیری و درمان گرفتگی عضلات هستند.

اسپاسم و گرفتگی عضلات – درمان اسپاسم

مدت زمان زیادی از وقتی که پزشکان کینین Quinine (یک بلور آلکالوئید طبیعی سفید است که ویژگی‌های دارویی تب‌بُر، درمان‌کنندهٔ مالاریا و کاهش‌دهندهٔ درد را دارد و برای  بیماری‌های روماتولوژی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس سیستمیک و اسپاسم عضلانی تجویز می شود) را برای گرفتگی عضلات هنگام خوب توصیه می کرده اند نمی گذرد اما سازمان غذا و داروی ایالات متحده از سال ۲۰۱۰ این دارو را به دلیل عوارض جانبی احتمالی که دارد منع مصرف کرده است و از آن سال به بعد دیگر پزشکان کینین را به عنوان التیام بخش درد های عضلانی گرفتگی پا تجویز نمی نمایند.

علاوه بر این گاهی از آب تونیک برای درمان گرفتگی عضلات استفاده می شد (آب تونیک یک نوشابه گازدار حاوی کینین است) که استفاده از آن به خاطر این که مقدار کنین موجود در آن برای درمان گرفتگی عضلات کافی نیست دیگر توجیه استفاده ندارد و علاوه بر این نمی توان مقدار کنین موجود در آن را به دلیل مضر بودن این ماده برای سلامتی افزایش داد.

اسپاسم و گرفتگی عضلات – درمان اسپاسم

یکی از راه هایی که می تواند از گرفتگی عضلات پا در هنگام خواب جلوگیری کند این است که روی زمین دراز بکشید و پاهای خود را برای مدتی به حالت صعودی به دیوار تکیه کنید و چند دقیقه ای آن را به همین صورت نگه دارید؛ این کار به عضلات پاهای شما کمک می کند که منقبض شوند و در طول خواب دچار گرفتگی نشوند.

درمان گرفتگی عضلانی در دوران قاعدگی در زنان

بر خلاف گرفتگی عضلانی که به علت فعالیت های ورزشی رخ می دهند و یا گرفتگی های عضلانی که در هنگام خواب فرد را به خود گرفتار می کنند؛ گرفتگی عضلات در دروان قاعدگی در زنان ارتباط چندانی با سلامت کلی یا فشار بدنی ندارد. در حقیقت گرفتگی های عضلانی در دوران قاعدگی یک عارضه دردناک و گاه ناتوان کننده در رحم منقبض شده است.

اسپاسم و گرفتگی عضلات – درمان اسپاسم

گرفتگی عضلانی ناشی از قاعدگی نتیجه مکانیسم متفاوتی نسبت به گرفتگی عضلات است و بنابراین نیاز به یک درمان متفاوت دارد. به گزارش مدلاین پلاس، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند Advil ، Motrin یا Aleve با کاهش مستقیم و غیرمستقیم انقباضات عضلات در رحم، گرفتگی عضلات را کاهش داده و به کاهش درد ناشی از آن کمک می کنند.

در مواردی از گرفتگی عضلانی دوران قاعدگی که درد آن ها به کمک دارو های مسکن از بین نمی رود؛ ممکن است دارو های ضد بارداری خوراکی راه جایگزین بهتری باشد زیرا گسترش لایه رحم را محدود می کند و خون ریزی آن را کم می نماید و در نتیجه گرفتگی عضله آن را کاهش می دهد.

اسپاسم و گرفتگی عضلات – درمان اسپاسم

اما گاهی ممکن است گرفتگی عضلانی دوران قاعدگی بسیار دردناک می شود به دارو های مسکن درد و به داروهای ضد بارداری هورمونی پاسخ نمی دهد؛ در این چنین شرایط می توان این درد ها را ناشی از بیماری هایی چون آندومتریوز یا فیبروم های رحم دانست که لازم است پزشک برای درمان ابتدا آزمایش های بیشتری بر روی بیمار انجام دهد.