متفورمین

• توسط : معصومه حیدری
• در : ۱۳۹۹-۱۰-۰۳
• در : داروهای صنعتی

مقدمه

متفورمین (Metformin) یک داروی خوراکی برای دیابت است که به کنترل سطح قند خون کمک می کند. داروی متفورمین همراه با رژیم غذایی و ورزش برای بهبود کنترل قند خون در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ استفاده می شود. متفورمین گاهی اوقات همراه با انسولین یا سایر داروها مصرف می شود، اما این دارو برای درمان دیابت نوع ۱ نمی‌باشد. در ادامه با این دارو و عوارض جانبی متفورمین آشنا می شویم.

تذکرات مهم

متفورمین و عوارض جانبی متفورمین

نام عمومی این دارو، متفورمین و نام تجاری آن Fortamet ،Glucophage ،Glucophage XR ،Glumetza ریومت، است.

اگر به بیماری کلیوی شدید، اسیدوز متابولیک یا کتواسیدوز دیابتی مبتلا هستید، نباید از متفورمین استفاده کنید (برای درمان با پزشک خود مشورت بگیرید).

در صورت نیاز به انجام هر نوع عکسبرداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن با استفاده از رنگی که به وریدهای شما تزریق می شود، ممکن است لازم باشد مصرف متفورمین را به طور موقت قطع کنید.

اگرچه بسیار نادر است، اما ممکن است به اسیدوز لاکتیک، تجمع خطرناک اسید لاکتیک در خون، مبتلا شوید. اگر درد عضلانی غیرمعمول، مشکلاتی در تنفس، معده درد، سرگیجه، احساس سرما یا احساس ضعف یا خستگی زیاد دارید، با پزشک خود تماس بگیرید یا از فوریت های پزشکی استفاده کنید.

مواردی مهم قبل از مصرف داروی متفورمین

در صورت حساسیت به متفورمین یا داشتن موارد زیر نباید از متفورمین استفاده کنید.

• بیماری شدید کلیوی
• اسیدوز متابولیک یا کتواسیدوز دیابتی (برای درمان با پزشک خود تماس بگیرید).

در صورت نیاز به جراحی یا هر نوع اشعه ایکس یا سی تی اسکن با استفاده از رنگی که به وریدها تزریق می شود، ممکن است لازم باشد که به طور موقت متفورمین را متوقف کنید. پس مطمئن شوید که افرادی که مراقب شما هستند، درمورد استفاده شما از این دارو اطلاع دارند.

اگر تا به حال به موارد زیر مبتلا بوده اید به پزشک خود اطلاع دهید:

• بیماری کلیوی (ممکن است لازم باشد تا عملکرد کلیه تان قبل از مصرف این دارو بررسی شود).
• سطح بالای کتون در خون یا ادرار
• بیماری قلبی، نارسایی احتقانی قلب
• بیماری کبدی
• اگر از انسولین یا سایر داروهای دیابت خوراکی نیز استفاده می کنید.

ممکن است به اسیدوز لاکتیک، مبتلا شوید. این مورد ممکن است در صورت ابتلا به سایر موارد پزشکی، عفونت شدید، اعتیاد به الکل مزمن یا داشتن سنی بالاتر از ۶۵ سال، بیشتر باشد. از پزشک خود در مورد خطرات ممکنه سوال کنید.

اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، دستورالعمل های پزشک تان را در مورد استفاده از متفورمین دنبال کنید. کنترل دیابت در دوران بارداری بسیار مهم است و داشتن قند خون بالا ممکن است هم در مادر و هم در نوزاد عوارضی ایجاد کند. لذا در صورتی که در حین مصرف متفورمین باردار شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.

متفورمین ممکن است تخمک گذاری را در زنان، قبل از یائسگی تحریک کند و ممکن است خطر بارداری ناخواسته را افزایش دهد. با پزشک خود در مورد خطرات و ریسک های ممکنه صحبت کنید.

هنگام استفاده از این دارو نباید شیر دهید.

متفورمین نباید به کودک زیر ۱۰ سال داده شود و برخی از اشکال متفورمین برای افراد زیر ۱۸ سال تأیید نشده است.

چگونه باید متفورمین را مصرف کنیم؟

متفورمین و عوارض جانبی متفورمین

داروی متفورمین را دقیقاً طبق تجویز پزشک مصرف کنید. تمام دستورالعمل های روی برچسب نسخه خود را دنبال کنید و تمام راهنماهای دارو یا برگه های دستورالعمل آن را به دقت بخوانید. گاهی اوقات ممکن است که پزشک دوز مصرفی تان را تغییر دهد. دارو را دقیقاً طبق دستورالعمل آن استفاده کنید.

داروی متفورمین را همراه با وعده غذایی مصرف کنید، مگر اینکه پزشک خلاف این را برای شما تجویز کرده باشد. برخی از اشکال متفورمین فقط یک بار در روز همراه با وعده غذایی عصرانه مصرف می شود. پس دستورالعمل های پزشک خود را دنبال کنید.

قرص پیوسته رهش را خرد نکنید، نجوید یا آن را نشکنید و باید آن را بطور کامل قورت دهید.

داروی مایع را با دقت اندازه گیری کنید. قبل از اندازه گیری دوز، سوسپانسیون خوراکی را تکان دهید. از سرنگ دوز ارائه شده استفاده کنید یا از وسیله اندازه گیری دوز دارو (و نه قاشق آشپزخانه) استفاده کنید.

برخی از قرص ها با پوششی ساخته می شوند که در بدن جذب یا ذوب نمی شود. بخشی از این پوسته ممکن است در مدفوع شما ظاهر شود. این امر طبیعی است و اثر دارو را کم نخواهد کرد.

ممکن است قند خون شما پایین باشد (افت قند خون) و احساس گرسنگی، سرگیجه، تحریک پذیری، گیجی، اضطراب یا لرزش داشته باشید. برای درمان سریع هیپوگلیسمی، از منابع قند سریع (آب میوه، آب نبات های سفت، کشمش یا نوشابه غیر رژیمی) استفاده کنید.

در صورت ابتلا به افت شدید قند خون، پزشک ممکن است یک کیت تزریق گلوکاگون برای شما تجویز کند. مطمئن شوید که خانواده یا دوستان نزدیک تان در مورد اینکه چگونه این آمپول را در موارد اضطراری به شما تزریق کنند، اطلاعات دارند.

سطح قند خون می تواند تحت تأثیر استرس، بیماری، جراحی، ورزش، استفاده از الکل یا حذف وعده های غذایی باشد. قبل از تغییر دوز یا برنامه دارویی، از پزشک خود کمک بخواهید.

متفورمین تنها بخشی از یک برنامه درمانی کامل است که ممکن است شامل رژیم غذایی، ورزش، کنترل وزن، آزمایش منظم قند خون و مراقبت های ویژه پزشکی نیز باشد. دستورالعمل های پزشک خود را بسیار دقیق دنبال کنید.

داروی متفورمین باید در دمای اتاق و دور از رطوبت، گرما و نور نگهداری شود.

ممکن است پزشک تان در هنگام مصرف این دارو، ویتامین B12 تجویز کند. فقط مقدار ویتامین B12 را که پزشک برای شما تجویز کرده مصرف کنید.

فراموشی دوز مصرفی و استفاده بیش از حد از متفورمین

دارو را در اسرع وقت مصرف کنید، اما اگر نزدیک به نوبت دوز بعدی بود، دوز فراموش شده را حذف کنید. همزمان دو دوز را مصرف نکنید.

در صورت اوردوز، به دنبال فوریت های پزشکی باشید. مصرف بیش از حد و اوردوز در اثر دارو می تواند باعث افت شدید قند خون یا اسیدوز لاکتیک شود.

هنگام مصرف متفورمین از چه مواردی باید خودداری نمود؟

از نوشیدن الکل خودداری کنید. زیرا قند خون را کاهش می دهد و ممکن است خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش دهد.

عوارض جانبی متفورمین

عوارض جانبی متفورمین کدامست؟ در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.

متفورمین – عوارض جانبی متفورمین

در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک به داروی متفورمین مانند کهیر، تنفس دشوار تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو از کمک فوری پزشکی استفاده کنید.

برخی از افرادی که از این دارو استفاده می کنند ممکن است دچار اسیدوز لاکتیک شوند که می تواند کشنده باشد. در صورت داشتن حتی علائم خفیفی مانند موارد زیر از فوریت های پزشکی کمک بگیرید.

• درد عضلانی غیر معمول
• احساس سرما
• مشکلات تنفسی
• احساس سرگیجه، سبکی سر، خستگی یا ضعف زیاد
• درد معده، استفراغ
• ضربان آهسته یا نامنظم قلب

عوارض جانبی رایج متفورمین ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• قند خون پایین
• حالت تهوع، ناراحتی معده
• اسهال

این موارد لیست کاملی از عوارض جانبی داروی متفورمین نیست و ممکن است موارد دیگری نیز رخ دهد.

تداخلات دارویی متفورمین

داروها زیادی می توانند با متفورمین تداخل داشته باشند و باعث کاهش اثربخشی دارو شوند و یا خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش دهند. این موارد شامل داروهای تجویز شده و بدون نسخه، ویتامین ها و محصولات گیاهی می‌باشند. در مورد تمام داروهای فعلی و هر دارویی که شروع یا استفاده از آن را قطع کرده اید، به پزشک خود اطلاع دهید.

به یاد داشته باشید که این دارو و سایر داروها را از دسترس کودکان دور نگه دارید، هرگز داروهای خود را با دیگران به اشتراک نگذارید و فقط برای موارد تجویز شده از متفورمین استفاده کنید.

کلام پایانی

دیابت نوع ۲ باعث بالارفتن قند در خون شده و کنترل سطح قند خون توسط انسولین انجام می‌شود. انسولین به کبد، سلول‌های چربی و ماهیچه‌ها فرمان می‌دهد تا قند را از خون خارج نموده و آن را ذخیره کنند. هنگامی که پانکراس به اندازه کافی انسولین تولید نمی کند، یا اینکه بدن به انسولین پاسخ نمی دهد، قند بیش از حد در خون باقی می‌ ماند. داروهای فراوانی جهت درمان دیابت نوع دو موجود است که هدف همه آن ها پایین آوردن مقدار قند در خون و همچنین کاهش عوارض طولانی‌ مدت دیابت می‌ باشد. معمولا متفورمین اولین دارویی است که برای مبتلایان به دیابت نوع دو پیشنهاد می‌ شود. این دارو عملکرد خود را با کاهش میزان قندی که کبد در خون آزاد می‌ کند، نشان می‌دهد و همچنین باعث بهبود نحوه ی پاسخ بدن به انسولین می ‌شود. از عوارض جانبی متفورمین می‌توان به واکنش های آلرژیک، درد عضلانی، ضربان قلب نامنظم و … نام برد.