باید ها و نباید های تنها گذاشتن کودکان در خانه

• توسط : جواد کریمی
• در : ۱۳۹۹-۰۳-۰۳
• در : سلامت کودکان

تنها گذاشتن کودکان در خانه امری غیر قابل اجتناب اما کنترل شده!

…آنچه از شاهدان حادثه شنیدیم این بود که هنگام وقوع حادثه، کودک در خانه تنها و درِ تراس باز بوده است، لذا کودک بازیگوش با رساندن خود به نرده‌های کوتاه تراس، مدتی از آن آویزان شده و هرچه حاضران در محل، به او می‌گفتند “مراقب خودت باش، وگرنه سقوط می‌کنی”، فایده‌ای نداشته و سرانجام این پسربچه از ساختمان، سقوط کرده است. بلافاصله یک واحد امدادی به همراه دو تکنسین در صحنه حادثه حاضر شدند. عملیات احیا بر روی کودک در بیمارستان ادامه یافت اما…

کم نیستند مواردی این چنین که گاه و بیگاه در خبرها خوانده ایم و وجه مشترک تمامی این قبیل حوادث یک جمله کوتاه بوده است، در زمان حادثه کودک در خانه تنها بوده است. اگر چه متخصان بارها تاکیده کرده اند که کودکان را هرگز تنها نگذارید اما مسائلی از قبیل افزایش خانواده­ های تک والد، نیاز هر دو والدین به کار، عدم دسترسی به خدمات مراقبتی مقرون به صرفه و سازنده برای کودکان، این واقعیت که بستگان مسن ­تر نیز خود در حال کار کردن هستند، محل زندگی آنها خیلی دور است و یا تمایلی به این کار ندارند و این واقعیت که روزهای مدرسه هماهنگ با روزهای کاری نیستند، یک وضعیت غیرقابل کنترل را پدید می­ آورد. پس چه باید کرد؟ ما امروز در علم داد به موضوع تنها گذاشتن کودکان در خانه، عوارض و پیامدها و هم چنین اصول درست آن خواهیم پرداخت.

از چه سنی می توان کودکان را در خانه تنها گذاشت؟

برخی کارشناسان بالاتر از ۸ سال و بسیاری‌ بالاتر از ۱۰ تا ۱۲ سال را سن شروع تنها گذاشتن کودک در خانه می‌دانند. بنابراین،‌ اگر فرزند شما کم‌تر از ۸ تا ۱۰ سال دارد،‌ به هیچ عنوان به تنها گذاشتن او در خانه فکر هم نکنید.

باید ها و نباید های تنها گذاشتن کودکان در خانه

مدت زمان تنها گذاشتن کودک در خانه؟

از دیگر نکاتی که برای تنها گذاشتن کودکان در خانه باید بدان توجه داشت زمانی است که کودک در خانه تنها می ماند. بهتر است این زمان تا حد ممکن کوتاه باشد. یک تا سه ساعت را برای تنها ماندن کودک در خانه درنظر بگیرید و بیشتر از آن اصلاً به نفع کودک نیست.

چه کودکی را می توان را در خانه تنها گذاشت؟

کودکی می‌تواند در خانه تنها بماند که از اعتماد به نفس کافی برخوردار باشد. زیاد نترسد و از بیان خواسته خود خجالت نکشد. بتواند احساس خود را با والدینش در میان بگذارد و آن ‌قدر با والدین خود رابطه خوب و صمیمی داشته باشد که در صورتی که هر مشکلی به وجود آمد یا هر نگرانی داشت،‌ قبل از هر چیز، آن را با والدین خود در میان بگذارد. به علاوه او باید مهارت‌های کلامی کافی را برای برقراری ارتباط با دیگران داشته باشد.

در این موارد کودک را تنها نگذارید!

درباره برخی کودکان و در برخی شرایط، تنها گذاشتن کودکان به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. این موارد ممنوع عبارتند از:

• کودکان زیر دبستان به ویژه برای مدت زمانی بیش از نیم ساعت نباید در خانه تنها گذاشته شوند.
• تنها گذاشتن در صورتی که تلفن خانه قطع است. کودک باید امکان تماس تلفنی با شما، پلیس یا افراد قابل اعتماد را داشته باشد.
• اگر کودک می‌ترسد و ناآرام است. توجه به احساسات فرزند حتی در سنین نوجوانی نیز اهمیت دارد. در مقابل اگر خود شما نیز بسیار نگران هستید، این کار را به تعویق بیندازید.
• کودک مهارت‌های ضروری را (مواردی چون تلفن زدن، قفل کردن در و باز کردن آن، آماده کردن غذا برای خود، توان مدیریت موقعیت‌های اورژانسی و …) فرا نگرفته است.
• تنها گذاشتن برای زمان طولانی- برای سنین دبستان بیش از پنج، شش ساعت نباشد و در دوره دبیرستان بیش از ۱۰، ۱۲ ساعت نباشد.
• اگر بیش از یک فرزند دارید و این فرزندان رابطه خوبی با هم ندارند، آن‌ها را با هم تنها نگذارید.

باید ها و نباید های تنها گذاشتن کودکان در خانه

پیامد های تنها گذاشتن کودک در خانه

تنها ماندن کودکان در سنین کم که هنوز کودک توانایی لازم برای تنها ماندن را پیدا نکرده است. کودک را با آسیب های عاطفی شدیدی مواجه می کند. از جمله پیامد های تنها ماندن و جدایی کودک از والدینش می توان به موارد زیر اشاره داشت :

• کودک احساس امنیت خود را از دست می دهد.
• مهارت های ارتباطی کودک با مشکل مواجه می شود.
• روابط عاطفی ایمن و دلبستگی کودک با والدینش دچار مشکل می شود.
• احساس کودک نسبت به مورد پذیرش بودن، خود ارزشمندی و اعتماد به نفس او به شدت کاهش می یابد .
• رابطه عاطفی ایمن مادر و کودک اهمیت خیلی زیادی دارد و بر اساس شواهد پژوهشی بر شخصیت و روابط کودک در بزرگسالی بسیار تاثیر گذار است.

از طرف دیگر اغلب کودکان وقتی در منزل تنها هستند، وقت خود را به بازی های تک نفری، تماشای تلویزیون، تفریح های ساکن و کم تحرک و خوردن خوراکی می گذرانند. کم بودن فعالیت های بدنی و عدم مشارکت در تفریح های دسته جمعی و پرتحرک، و استفاده کردن از تنقلات پر کالری از شیوه های ناسالم وقت گذرانی است که ممکن است کودک به آن عادت کند و در نتیجه،خطر چاقی و بروز مشکلات قلبی عروقی در او افزایش یابد. این شیوه همچنین مهارت های جسمی و اجتماعی کودک را کم می کند.

پیامد های تنها گذاشتن کودک در خانه

علاوه بر آسیب های روحی و روانی که تنها گذاشتن بر روی کودک می گذارد آسیب های جسمانی را هم نباید از نظر دور داشت، کودک خردسالی که در خانه تنها می ماند در صورتی که کاملا آمادگی تنها ماندن را نداشته باشد؛ ممکن است در معرض خطرات جسمانی قرار بگیرد. احتمال دسترسی کودکان به وسایل خطرناک مثل گاز، پریز برق، وسایل برقی ناایمن یا وسایل آتش زا بیشتر است. همچنین در صورتی که کودک خردسال با خطری مواجه شود، نحوه صحیح مقابله با مشکل را نمی داند و امکان کمک رسانی به کودک بسیار کم است.

فواید تنها گذاشتن کودکان در خانه

شاید برایتان غیرقابل باور یا دست کم دور از باور باشد که تنها گذاشتن کودکان جز احتمال خطر و آسیب چیز دیگری در بر داشته باشد اما تنها گداشتن کودک البته با حفظ اصول مناسب و درست آن می تواند فواید زیادی هم داشته باشد که برخی از مهمترین آن ها عبارتند از:

• استقلال و اعتماد به نفس: لحظات تنهایی کودک را برای مواجه شدن با موقعیت های اجتماعی مختلفی در آینده آماده می کند. تنهایی به کودک استقلال و عدم وابستگی به دیگران را می آموزد.
• آزاد شدن قوه تخیل و خلاقیت: کودکان دارای مغز در حال رشد، قوه تخیل پویا و خلاقیت بالا هستند بنابراین لحظات تنهایی برای آن ها فرصت جستجوی مسیر دلخواه را فراهم می کند. وقتی به کودک این فرصت را می دهید که خلاقیت هایش شکوفا شود در نتیجه استعدادهای پنهانش را کشف خواهید کرد.
• کنترل احساسات: تنهایی نه تنها کودک را آرام می کند بلکه یاد می گیرد احساسات خود را کنترل کند، خودش را آرام کند و مسائلی که با آن ها مواجه می شود را حل کند.
• رشد مغز: لحظات تنهایی برای رشد مغز نیز لازم است. بسته به سن کودک مغز دائما تلاش می کند برای مشکلات و مسائل راه حل پیدا کند و یا مهارت جدیدی را یاد بگیرد.

نکاتی برای تنها گذاشتن کودکان در خانه

• با کودک خود تنها بودن را تمرین کنید، حتی اگر به توانایی های کودک خود اعتماد دارید، باز هم بهتر است تنها بودن در خانه را با وی تمرین کنید. کودک خود را ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت در خانه تنها بگذارید و خودتان جایی در اطراف خانه و در دسترس باشید. وقتی بعد از یک ساعت به خانه برگشتید با کودک خود درمورد تجربه ای که پشت سر گذاشته و مهارت هایی که باید بیش تر یاد بگیرد با او صحبت کنید.
• از بازي كردن نقش‌هاي مختلف بهره بگيريد و با كودك‌تان تمرين كنيد كه چه جملاتي را مي‌تواند در وقت تماس‌هاي تلفني يا وقتي غريبه‌اي زنگ در را مي‌زند، بگويد. به عنوان مثال اگر كسي از حضور مادر در خانه پرسيد، بگويد: «مامانم الان نمي‌تونه با شما صحبت كنه و گفته پيغامتون رو بگوييد» يا «اسم‌تون چيه كه به پدرم بگم با شما تماس بگيره». هدف از اين تمرين‌ها اين است كه فرزندتان بدون دادن اطلاعات بيش از حد، بتواند اطلاعات لازم را از فرد مقابل كسب كند.
• می توانید فعالیت هایی را برای کودک در نظر بگیرید تا زمان تنهاییش پر شود، اگر تکلیفی دارد از او بخواهید در این زمان تکالیفش را انجام دهد.

نکاتی برای تنها گذاشتن کودکان در خانه

• می توانید در زمانی که خارج از خانه هستید با تلفن زدن و صحبت کردن با کودک از اوضاع او مطمئن شوید.
• درباره موقعيت‌هاي خطر يا اورژانس، حتما براي كودك‌تان توضيح دهيد اما از ترساندن بيش از حد او خودداري كنيد.
• سعی کنید هر چند ساعت یک بار به فرزند خود زنگ بزنید، یا از فرزند خود بخواهید در ساعاتی مشخص به شما زنگ بزند.
• بعد از آنکه به خانه آمدید با کودک وقت بگذارید و در مورد اینکه در زمان تنها بودن چه کارهایی کرده است با او صحبت کنید.
• در تابستان از گزينه‌هاي ديگر مانند كلاس‌هاي ورزشي، خانه اقوام، كلاس‌هاي مساجد و مدارس و … براي پر كردن زمان فرزندتان استفاده كنيد چراكه تنها ماندن در خانه شايد به صرفه باشد اما مهارت و توانايي چنداني را به فرزندتان آموزش نخواهد داد.
• به هیچ عنوان بدون خداحافظی و اطلاع کودک او را در خانه تنها نگذارید.