بهداشت روان چیست؟

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۳-۲۰
• در : اخبار پزشکی دانستنیها سلامت روان سلامت عمومی

بهداشت روان چیست و اصول بهداشت روانی شامل چه مواردی می شوند؟
اغلب اصطلاح “سلامت روان” یا mental health در رابطه با شرایطی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اسکیزوفرنی استفاده می شود.
بر اساس MentalHealth.gov که به عنوان منبعی برای سلامت روان در ایالات متحده شناخته می شود. به طور کلی “سلامت روان” به بهزیستی كلی عاطفی، روانشناختی و اجتماعی ما، چه در چارچوب شرایط مشخص شده و رسمی تعیین شده روانشناسی و چه در خارج از آن اشاره دارد.

سلامت روان ما بر نحوه تفکر، احساس و رفتار ما تأثیر می گذارد. این روان ما و سالم بودن ماست که به چگونگی درک ما از جهان تاثیر می گذارد و به ما کمک می کند که در لحظه چه احساسی داشته باشیم، این که در مقابل یک تصمیم دچار استرس شویم یا خیر همگی به سلامت روان ما و چگونگی کیفیت آن بستگی دارد.

بهداشت روان چیست – اصول بهداشت روانی

آیا نگران این هستید که سلامت روان شما دچار مشکل شده است؟! خب در این صورت اجازه دهید آن را بیازماییم و وضعیت آن را بررسی کنیم؛ چند روش مختلف وجود دارند که می توانید خودتان با استفاده از آن ها به بررسی سلامت روان تان بپردازید و حتی به صورت روازنه آن را چک کنید. پیش از شروع موضوع باید بگویم اگر دچار استرس هستید و یا در شرایط نا مساعدی به سر می برید که موجب اضطراب و ترس و ناامیدی و پریشانی تان می شوید به هیچ وجه از خودتان خرده نگیرید و خود را سرزنش نکنید؛ این موضوعات برای هر کسی با هر شرایطی در زندگی پیش می آیند و هرگز نباید بابت این که در خصوص آن ها از دیگران از جمله خانواده و دوستان و متخصصان سلامت روان درخواست کمک می کنید احساس ضعف یا شرم کنید.

بهداشت روان چیست؟

به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها ایالات متحده آمریکا که به اختصار با عنوان CDC شناخته می شود؛ بسیاری از جنبه های زندگی ما از جمله روابط اجتماعی، سلامت جسمی، میزان بهره وری و دسترسی به نیازهای اساسی تحت تأثیر بهداشت و سلامت روان ما قرار دارند. ممکن است افراد به دلیل ویژگیهای ژنتیکی و شخصیتی خاص و همچنین عوامل جمعیت شناختی از قبیل وضعیت اقتصادی-اجتماعی، نژاد، هویت جنسیتی و گرایش جنسی از بهداشت و سلامت روانی متفاوتی نسبت به دیگران برخوردار باشند.

بیشتر بخوانید : سندرم استکهلم چیست؟

بهداشت روان چیست – اصول بهداشت روانی

دانیل روبینف Danielle Roubinov، استادیار و روانشناس بالینی در دانشگاه کالیفرنیا می گوید: ” اگر چه سلامت روان در هر شخصی با شخص دیگر متفاوت است اما برخی فاکتور ها وجود دارند که در سلامت روان ما اثر ثابت دارند؛ برای مثال خواب کافی و ورزش منظم می تواند برای حفظ سلامت روان همه افراد تاثیر مثبت داشته باشد و فقدان آن ها می تواند به بی ثباتی روانی منجر شود به سلامت و بهداشت روان آسیب بزند.
هنگام صحبت از فاکتوری چون ورزش و تاثیر آن بر سلامت روان به هیچ وجه منظور ما ورزش حرفه ای و ورزشکاری حرفه ای نیست و صرفاً ورزش معمولی و ساده مد نظر است و حتی حرکات آرام کششی را هم می توان جزء فاکتور ورزش که بر سلامت روان ما موثر است در نظر گرفت.
از دیگر فاکتور هایی که می توانند بر بهداشت روان تأثیر مثبت قابل توجهی داشته باشند باید به روابط و ارتباطات با سایرین اشاره کرد. لذا گذراندن وقت با افرادی که به آنها اهمیت می دهید به این معنی است که دوستان، خانواده ،و همکاران یا گروه های اجتماعی نیز می توانند سلامت روان شما را تقویت کنند. ”

بهداشت روان چیست – اصول بهداشت روانی

دانیل روبینف تحقیقات گسترده را بر روی تاثیر وارد شدن حوادث ناگوار زودرس بر سلامتی روانی کودکان انجام داده است و در این باره می گوید: ” ارتباطات حمایت کننده می توانند استرس و اضطراب پس از حادثه برای کودک را تا حد خوبی کنترل کرده و کاهش دهند و تأثیر فشار روانی را مهار کنند. ”

واضح و مشخص است که سلامت روانی نامناسب مادر می تواند فرزندان او را در معرض بیماری های روانی و اختلالات خلقی قرار دهد. روبینف در یک تحقیق در سال ۲۰۱۹ دریافت که این رابطه می تواند دو طرفه باشد به این معنا که مادر و فرزندان هر دو در این موضوع دو متغیر فعال اند و این تنها وضعیت روانی مادر نیست که فرزند را تحت تاثیر قرار می دهد بلکه ضعف روانی کودک و اختلالات مربوط به روحیه و روان او می تواند بر سلامت روان مادر اثر گذار باشد.

بهداشت روان چیست – اصول بهداشت روانی

کارتیک گونیا Karthik Gunnia، استادیار دانشگاه نیویورک و روانشناس بالینی می گوید: ” فراتر از سلامت شخصی و شبکه های دوستی و ارتباطی که یک فرد سالم از نظر روانی از آن برخوردار است؛ افراد دارای سلامت روانی خوب تمایل دارند از “احساس موفقیت” و هدف در زندگی روزمره خود لذت ببرند. اما این موضوع مطلق و قابل تعمیم نیست؛ برای مثال شخصی از این که در محل کارش ارتقاء درجه بگیرد لذت می برد اما دیگری ممکن است بیشتر از همه دوست داشته باشد که به انجام کارهای ساده و مشخص بپردازد و برای مثال از مرتب کردن خانه و اجرای امور ساده لذت می برد.

سلامت روانی تنها موضوعی نیست که به کار و بهره وری محدود شود؛ در کنار کار و داشتن احساس موفقیت ناشی از آن یافتن وقت برای فعالیت هایی که از آنها لذت می برید نیز بسیار مهم است.

ذهن آگاهی و تاثیر آن بر بهداشت و سلامت روان

این روزها “ذهن آگاهی” کلمه ای متداول در بحث سلامت روان است اما این موضوع چقدر حقیقت دارد؟
یک تصور غلط وجود دارد که ذهن آگاهی با مدیتیشن برابر است و ما باید روی بالش یا یک کوسن بنشینیم و به حالت ذن برویم. در حالی که ذهن آگاهی صرفاً به عمل جلب توجه شما به آنچه در حال حاضر انجام می دهید اشاره دارد. به طور گسترده تر می توان ذهن آگاهی را “وضعیتی فعال و توجه باز به زمان حال” دانست.

بهداشت روان چیست – اصول بهداشت روانی

انجام ذهن آگاهی کار چندان دشواری نیست و می توانید به طور مثال هر روز صبح و هنگام نوشیدن چای آن را انجام داد؛ در این حالت می توانید لحظه ای آرام در یک گوشه بنشینید؛ چشمان خود را ببندید و نفس کشیدن های پی در پی و عمیق بپردازید و به موضوعاتی که فکر شما را به خود مشغول کرده است فکر کنید؛ اشکالی ندارد که افکار شما به سمت موضوعات منفی رفت اشکالی ندارد؛ اجازه دهید افکار مختلف لحظه ای به ذهن تان وارد شوند و بعد از آن خارج شود و تمام تمرکز خود را بر روی ورود و خروج هوا از درون ریه های خود معطوف کنید.

تمرین ذهن آگاهی را می توانید در هر فرصتی و در هر جایی مانند محل کار یا حتی هنگام شانه کردن موهایتان انجام دهید. اما آیا تمرین و انجام ذهن آگاهی واقعاً می تواند در سلامت روان موثر باشد؟ بله ذهن آگاهی می تواند بر روی بهداشت روان تاثیر مثبت داشته باشد زیرا از درگیری ذهن با مسائل مربوط به گذشته و آینده جلوگیری می کند و مانع از اضطراب و احساس افسردگی ناشی از تلنبار شدن افکار گذشته می شود.
با کمک ذهن آگاهی می توان به تنظیم ” توجه کردن به چیز های مختلف ” بپردازیم و افکار خود را کنترل کنیم تا به یک موضوع آزار دهنده کمتر توجه کند و یا توجه به آن را به طور کامل از بین ببرد و از وضعیت جسمی و روحی خود در این راه کمک بگیرد.

بهداشت روان چیست – اصول بهداشت روانی

بر اساس مقاله ای از روانشناس سرشناس، رایان نیامیک Ryan Niemiec که در مجله Psychology Today منتشر شده است یکی از فنون موثر در ذهن آگاهی، تکنیک “قدردانی از چیزهای کوچک” است زیرا ذهن آگاهی شامل توجه و تأیید اینکه چگونه زندگی می کنید و درباره چیز هایی که دارید چه احساسی می کنید – بدون قضاوت و یا از بین بردن احساسات منفی – می شود.

روزهای بد در مقابل مشکلات بزرگتر

بسیاری از افراد در سلامت روان خود دچار مشکلاتی می شوند که ممکن است توسط متخصصان سلامت روان به طور رسمی تشخیص داده نشوند اما این احساسات هنوز هم می توانند تأثیر چشمگیری بر عملکرد روزانه شخص داشته باشند. البته برای همه طبیعی است که هر از گاهی دچار احساس پریشانی یا احساس استرس در دوره های زمانی مختلف شوند.
هنگامی که با اوقات سخت و دشوار روبرو می شوید پیدا کردن و یا داشتن عده ای از افراد و یا دوستانی که بتوانند به حرف های شما گوش کنند خیلی مهم است زیرا با داشتن چنین شخصی که به مشکلات شما گوش می کنند نیاز شما به “اعتبار دادن به احساسات تان” برآورده می شود. چنین شخصی این احساس مثبت را برای شما به وجود می آورد که احساسات شما واقعی و قابل توجه است و این به مقدار قابل توجهی می تواند به سبک کردن بار ذهنی شما کمک کند.

بهداشت روان چیست – اصول بهداشت روانی

اگر شما آن کسی هستید که به حرف های فرد دیگری گوش می کنید لطفاٌ با دقت به حرف هایش گوش کنید؛ نصحیت نکنید؛ او شما را عنوان سنگ صبورش انتخاب کرده است و به بیان مشکلاتش در نزد شما پرداخته است لذا اگر اظهار ضعف کرد سرزنشش نکنید و یا خشمگین نشوید؛ گوش کنید و گوش کنید و در صورت لزوم به او بگویید که او را می فهمید و درک می کنید و هیچ وقت -هیچ وقت- نگویید “خودت را جمع و جور کن این چه وضعی است!”، “از تو بعید است که…”، علاوه بر این سعی نکنید او را بدون دلایل منطقی تشویق به کاری کنید و بگویید “تو حتماً از پسش بر می آیی!”، “این ها چیزهایی نیستید ارزش نگران شدن داشته باشند!”، مطلقاً فقط گوش کنید؛ گاهی افراد بیش از هر چیزی نیاز دارند یکی بداند که چه احساسی دارند و تنها نیستند و گاهی همین موضوع ساده به کلی می تواند حال ناخوش روحی و روانی یک نفر را بهبود ببخشد.

بهداشت روان چیست – اصول بهداشت روانی

تاثیر خانواده و دوستان بر بهداشت و سلامت روان

گاهی تاثیری که رفتار های کوچک و درک متقابلی که دوستان و اعضای خانواده در سلامت روان ما دارند خیلی بیشتر از درمان های دیگر است. در هنگامی که یک فرد دچار مشکلاتی در سلامت روانی خود می شود آنگاه حمایت های کوچک و ساده ای چون پختن غذاهایی که دوست دارد؛ مرتب کردن محل زندگی و تمیز کردن و شست و شوی لباس های او می تواند در آرامش بیشتر و کم کردن آشفتگی های ذهنی او بسیار موثر باشد؛ البته توصیه می شود قبل از این که آستین ها را بالا بزنید تا به کمک این فرد بروید حتماً از خود او سوال کنید که دوست دارد چه کاری برای او انجام دهید یا چه کمکی از دستتان برای او بر می آید.

گاهی همین حمایت های ساده می تواند پس از مدتی به رفع مشکل او کمک کند و بعد از گذشت مدت زمانی فرد به سلامت روانی خود بازگردد اما امکان دارد که مشکل فرد ادامه دار شود و مدت طولانی به طول بی انجامد؛ اگر این دوره های تاریک روز ها و یا هفته ها به طول انجامید آن گاه ممکن است این شرایط نشان دهنده یک مشکل بزرگ یا عمیق تر باشد و نیاز باشد که فرد به یک روانشناس معرفی شود.

متاسفانه هنوز که هنوز است برداشت عمومی خوبی در خصوص بیماری ها و مشکلات روانی وجود ندارد اما واقعیت امر چیز دیگری است و اختلالات روانی یکی از شایع ترین اختلالات رایج انسانی در کره زمین هستند! طبق اعلام اتحاد ملی بیماریهای ذهنی ایالات متحده، در سال ۲۰۱۸، حدود ۴۷٫۶ میلیون بزرگسال آمریکایی دچار بیماری های روانی بوده اند که تقریباً یعنی از هر پنج بزرگسال در این کشور یک نفر با مشکلات روحی و روانی درگیر است و از هر شش کودک-جوان آمریکایی در سنین ۶ تا ۱۷ سال در سال ۲۰۱۸ یک نفر اختلال سلامت روان را تجربه کرده اند.

بهداشت روان چیست – اصول بهداشت روانی

احساس خجالت در خصوص داشتن مشکلات روحی و روانی نه تنها فرد را تضعیف می کند بلکه کمک حرفه ای به آن ها را هم تحت تاثیر قرار می دهد و آن را پیچیده تر می کند. طبق بررسی سال ۲۰۱۳ در ژورنال سلامت و رفتارهای اجتماعی، کلیشه های درک شده و نکات مربوط به بهداشت روان درک شده به عنوان موانعی برای افرادی که به دنبال درمان هستند شناخته می شوند. این تعصبات و تفکرات غلط باید از میان برده شوند تا فرآیند درمان و بهبود فرد با مانعی رو به رو نشود.

یکی از اشتباه ترین تصورات رایج در درمان مشکلات روانی و بهداشت و سلامت روان در این است که اغلب افراد تصور می کنند که مشکل آن ها باید خیلی شدید باشد و یا “واقعاً دچار فشارهای عصبی و روانی زیادی” باشند که به سراغ درمان آن در نزد روانشناس بروند اما مهم ترین نکته این است که مانند بیماری های جسمی که پیشگیری مقدم بر درمان است؛ در خصوص رفع مشکلاتی که سلامت روح و روان ما را تحت تاثیر قرار می دهند نیز همین گونه است و بهتر است پیش از آن که این مشکلات کاملاً زندگی ما را کاملاً مختل کنند به فکر رفع آن ها باشیم.

بهداشت روان چیست – اصول بهداشت روانی

تصور غلط دیگری که در این خصوص وجود دارد این تصور است که باید به هر نحوی با این گونه بحران ها کنار آمد بهتر است بدانید که در بعضی مواقع این گونه مشکلات به خودی خود و بدون کمک دیگران رفع نمی شوند و برای رفع آن ها نیاز به کمک گرفتن از مشاوران حرفه ای دارید پس انتظار بیهوده و زجر کشیدن برای این که “شاید” فشار روانی که اذیت تان می کند خودش زحمتش را کم کند؛ کار چندان عاقلانه ای نیست.