بیماری صرع چیست؟

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۳-۲۸
• در : اخبار پزشکی پیشگیری و درمان سلامت عمومی

بیماری صرع چیست و چه مواردی می توان به عنوان علائم صرع در نظر گرفت؟

صرع یک ​​بیماری مزمن است که با تشنج های مکرر مشخص می شود و می تواند شامل نقص های کوچک و پیش پا افتاده تا لرزهای عضلانی و تشنج شدید و طولانی مدت شود. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی بیش از ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به صرع هستند و ۸۰٪ از این افراد در مناطق در حال توسعه زندگی می کنند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده آمریکا (به اختصار CDC) تخمین می زند که ۳٫۴ میلیون نفر در ایالات متحده مبتلا به صرع فعال هستند.

نشانه ها و علائم صرع ممکن است در بین موارد مختلف متفاوت باشد؛ این اختلال همیشه باعث تشنج می شود و دوره هایی از فعالیت ناگهانی الکتریکی نامنظم در مغز است که می تواند بر رفتار فرد تأثیر بگذارد.

نشانه ها و علائم بیماری صرع

دکتر ژاکلین فرنچ Jacqueline French متخصص مغز و اعصاب که در معالجه صرع در NYU Langone Health تخصص دارد می گوید: ” صرع به چهار دسته طبقه بندی می شود. صرع ایدیوپاتیک (صرع اولیه یا ذاتی) با بیماری عصبی دیگری همراه نیست و علت شناخته شده ای جز احتمال ژنتیکی ندارد. به گفته بنیاد صرع آمریکا، این نوع صرع یک ​​سوم موارد ابتلاء به صرع را تشکیل می دهد. صرع اکتسابی (یا ثانویه) می تواند از عوارض قبل از تولد مانند: آسیب دیدگی مغزی، سکته مغزی، تومور و بیماری های مغزی باشد.

بیشتر بخوانید : آشنایی کامل با بیماری آلزایمر

بیماری صرع چیست – علائم صرع

در هر یک از این دو نوع صرع، صرع عمومی یا مختلط وجود دارد که در بسیاری از مناطق مغز ناپایداری های الکتریکی را شامل می شود. و علاوه بر این سه نوع صرع نوع چهارمی هم وجود دارد که صرع کانونی نامیده می شود ودر آن ناپایداری در یک ناحیه از مغز محدود می ماند.

بر اساس تحقیقات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده آمریکا، انواع مختلف تشنج در هر دسته از صرع معمول است. تشنج عمومی در شدت متفاوت است. برخی از تشنج های حاصل از صرع ممکن است باعث شود فرد به فضایی نامشخص خیره شده یا به سرعت پلک بزند؛ در حالی که تشنج تونیک-کلونیک باعث لرزهای عضلات و از بین رفتن هوشیاری می شود. از طرف دیگر تشنج کانونی ممکن است باعث شود فرد طعم و بوی عجیبی را تجربه کند و یا و قادر به پاسخگویی به سوالات دیگران و حرف زدن با آن ها نباشد.

در هر حالتی از صرع، سیگنالینگ طبیعی بین نورون ها (سلول های عصبی در مغز) مختل می شود و این موضوع ممکن است به دلیل ناهنجاری در سیستم عصبی مغز و یا عدم تعادل مواد شیمیایی سیگنالینگ عصبی که انتقال دهنده ترکیبی یا عصبی است؛ رخ دهد.

بیماری صرع چیست – علائم صرع

دکتر برایان دلوهی Brian Dlouhy، جراح مغز و اعصاب و محقق دانشگاه آیووا ایالات متحده می گوید: ” صرع به این دلیل به وجود می آید که سیگنالینگ طبیعی بین نورون ها (سلول های عصبی در مغز) مختل می شوند؛ این موضوع ممکن است ناشی از ناهنجاری در سیستم عصبی مغز، عدم تعادل مواد شیمیایی سیگنالینگ عصبی به نام انتقال دهنده های عصبی یا ترکیبی از این دو باشد.  لوب تمپور مغز در افراد مبتلا به صرع نسبت به افراد سالم عملکرد متفاوتی دارد و نشان می دهد که این بیماری ممکن است در فرد وجود داشته باشند.

صرع ممکن است در هر نقطه‌ای در طول زندگی فرد ایجاد شود و بعضی اوقات ممکن است سال ها طول بکشد تا آسیب دیدگی مغزی مشخصاً آشکار شود. معمولاً قبل از این که شرایط بیماری در فرد پیشرفت کند بهتر است وجود آن توسط موسسات بهداشتی و ارگان های مرتبط با سلامت افراد تشخیص داده شود اما متاسفانه در حال حاضر هیچ راهی برای پیشگیری یا درمان کامل این بیماری وجود ندارد.

بیماری صرع چیست – علائم صرع

مهم ترین نشانه وجود صرع تشنج است اما داشتن تشنج همیشه به معنای ابتلا به صرع نیست و تشنج می تواند در نتیجه صدمات سر یا تروما نیز ایجاد شود؛ تشنج حاصل صرع به دلیل فعالیت الکتریکی نامنظم در مغز ایجاد می شود.

بیشتر بخوانید : آشنایی کامل با بیماری ام اس

علائم صرع معمولاً شامل بی اختیاری در کنترل اعضا، سردرگمی، لرزهای عضلانی؛ چپ شدن یکباره چشم ها در طی حمله صرع، از دست دادن آگاهی و اختلالات خلقی و عملکردهای ذهنی از جمله علائمی هستند که در هنگام تشنج رخ می دهند.

تشخیص بیماری صرع (چگونه بیماری صرع تشخیص داده می شود؟)

الکترونسفالوگرافی (EEG) فعالیت الکتریکی غیر طبیعی مغز را اندازه گیری و شناسایی کنند. افراد مبتلا به صرع اغلب در مواردی که تشنج را تجربه نمی کنند، الگوهای غیر طبیعی امواج مغزی را نشان می دهند. بنابراین نظارت روتین یا طولانی مدت EEG می تواند به تشخیص صرع بی انجامد.

بیماری صرع چیست – علائم صرع

دوره های نظارت به کمک EEG، همراه با نظارت تصویری در طی دوره های بیداری و خواب، همچنین می تواند به تشخیص اختلالات دیگری از جمله اختلالات بی خوابی، که ممکن است علائم مشابه صرع داشته باشند، کمک کند. به گزارش کلینیک مایو، تصویربرداری از مغز مانند اسکن PET ،MRI ،SPECT و CT ساختار مغز را مشاهده کرده و مناطق آسیب دیده یا ناهنجاری ها مانند تومورها و کیست ها را که می تواند منشاء اصلی تشنج باشد، نقشه برداری می کند.

درمان بیماری صرع و دارو برای آن

مبتلایان به صرع ممکن است توسط دارو ، جراحی ، روشهای درمانی یا ترکیبی از این سه درمان شوند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین می زند كه به طور كلی، ۷۰٪ از افراد مبتلا به صرع می توانند تشنج خود را با داروهای ضد صرع یا جراحی كنترل كنند اما ۷۵٪ از افراد مبتلا به صرع كه در مناطق در حال توسعه زندگی می كنند از شانس کمی برای درمان آن برخوردارند و این موضوع به دلیل کمبود امکانات بهداشتی، دارو، فقر و محرومیت و غیره رخ می دهد.

اما در این بین ۳۰٪ موارد صرعی كه با دارو يا جراحی به طور كامل قابل درمان نيستند، جزء صرع تحريك پذير يا مقاوم به دارو هستند و متاسفانه اغلب این موارد صرع که نسبت به دارو مقاومت نشان می دهند در کودکان رخ می هد.

بیماری صرع چیست – علائم صرع

دارو برای درمان بیماری صرع

همان طور که گفته شد داروهای ضد تشنج رایج ترین روش درمان صرع هستند؛ بیش از ۲۰ داروی صرع موجود در بازار وجود دارد، از جمله کاربامازپین (که به عناوین Carbatrol ، Equetro ، Tegretol) نیز شناخته می شوند ، گاباپنتین (نورونتین) ، لوتیراستام (Keppra) ، لاموتریژین (Lamictal ،oxcarbazepine (Trileptal) ،oxcarbazepine) به گزارش بنیاد صرع آمریکا می توان (pregabalin (Lyrica) ،tiagabine (Gabitril، توپیرامات (Topamax)، والپروات (Depakote ، Depakene) و موارد دارویی دیگر را به عنوان داروهای درمان کننده صرع در نظر گرفت.

بیشتر دارو های ضد تشنج عوارض جانبی نسبتاً جزئی دارند. این عوارض ممکن است شامل خستگی، سرگیجه، مشکل در فکر کردن یا مشکلات خلقی و اخلاقی باشد و در موارد نادر این داروها می توانند باعث بروز واکنش های آلرژیک، مشکلات کبدی و لوزالمعده شوند.

بیماری صرع چیست – علائم صرع

از سال ۲۰۰۸، سازمان غذا و دارو آمریکا دستور داد که کلیه داروهای درمان صرع دارای برچسب هشدار باشند و از قبل مصرف کنندگان شان را در خصوص عوارض مصرف خود آگاه کنند. دلیل این کار این است که برخی از این دارو ها به قدری عوارض خطرناکی داشتند که می توانستند خطر تمایل به خود کشی را در مصرف کنندگان خود افزایش دهند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۰ که بر روی ۲۹۷،۶۲۰ نفر از مصرف کنندگان داروهای ضد ضرع صورت گرفت نشان داد دارو هایی نظیر گاباپنتین، لاموتریژین، اگزکاربازپین و تیاگابین خطر تمایل به خود کشی را در مصرف کنندگان خود افزایش می دهند و یا موجب بروز رفتارهای خشونت آنیز در میان آن ها می شوند.

عمل جراحی برای درمان بیماری صرع

به گزارش کلینیک مایو، جراحی ممکن است در صورتی که بیمار نوع خاصی از صرع مانند تشنج کانونی را تجربه کند – دارای تشنج در یک نقطه کوچک و تعریف شده در مغز قبل از انتشار به سایر نقاط مغز باشد – تجویز شود. جراحی معمولاً برای از بین بردن قسمت هایی از مغز که باعث ایجاد تشنج می شوند به کار گرفته می شود و می تواند به تسکین علائم کمک کند. با این حال جراحان از انجام جراحی در مناطقی از مغز که مربوط به عملکردهای حیاتی مانند گفتار، زبان، بینایی یا شنوایی هستند، خودداری می کنند.

بیماری صرع چیست – علائم صرع

سایر روشهای درمانی صرع

در کنار موارد فوق چهار روش درمانی دیگر برای درمان صرع وجود دارد که می تواند به بیماران کمک کند تعداد تشنج های خود را کاهش دهند.
تحریک عمیق مغزی یکی از این روش ها است که توسط FDA به عنوان درمانی برای صرع در سال ۲۰۱۸ به رسمیت شناخته شده است که شوک های مداوم را به الکترود کاشته شده در بخشی از مغز به نام تالاموس می فرستد.

بیشتر بخوانید : آمیگدال چیست؟

روش درمانی دوم به روش پاسخگویی عصبی (RNS) معروف است که FDA در سال ۲۰۱۳ آن را تصویب کرد و در آن ابتدا فعالیت مغز را تجزیه و تحلیل می کنند و سپس به تحریک هدفمند آن می پردازند و قسمت های خاصی از مغز را تحریک می کنند و به این ترتیب از پیشرفت تشنج ها جلوگیری می نمایند.

روش سوم روش تحریک عصب واگ است که در آن انفجار الکتریسیته از طریق عصب واگ به مغز ارسال می شود. از این روش برای درمان مواردی از صرع که شامل حملات تشنجی است استفاده می شود و می تواند کاهش این حملات کمک کند. تحقیقات آکادمی علوم مغز و اعصاب ایالات متحده نشان می دهد که تحریک عصب واگ، تشنج را به مرور زمان کاهش می دهد.

بیماری صرع چیست – علائم صرع

SUDEP چیست؟

یک عارضه نادر اما جدی صرع SUDEP یا مرگ ناگهانی در اثر صرع است. طبق تحقیقات آکادمی علوم اعصاب آمریکا، SUDEP سالانه ۱ از ۴۵۰۰ کودک مبتلا به صرع و ۱ از ۱۰۰۰ بزرگسال مبتلا به صرع را تحت تأثیر قرار می دهد. بیشتر افرادی که این عارضه را تجربه می کنند معمولاً در خواب با آن رو به رو می شوند و این موضوع سبب خفگی آن ها در این هنگام می شود.

مکانیسم SUDEP کاملاً درک نشده اس؛، اگرچه تحقیقات نشان داده است که تحریک آمیگدال، ناحیه ای از مغز درون لوب تمپورال، باعث می شود جلوی نفس کشیدن گرفته شود. این موضوع در آزمایش روی موش ها اثبات شده است اما به طور قطعی در انسان مورد آزمایش قرار نگرفته است است. بیماران مبتلا به صرع تحریک پذیر از زمان کودکی که تشنج تونیک-کلونیک را تجربه می کنند ، بیشترین خطر ابتلا به SUDEP را دارند. این عارضه بسیار بیشتر از آنچه محققان قبلاً متوجه شده بودند شایع است. با کنترل تشنج، قرار دادن مانیتور در اتاق خواب می تواند خطر SUDEP را کاهش دهد زیرا آلارم هشدار دهنده آن می تواند به اطرافیان بیمار یا پدر و مادر را در هنگام وقوع حمله صرع مطلع کند؛ اما در نهایت باید اعتراف کرد که هیچ راهی برای ریشه کن کردن کامل خطر SUDEP وجود ندارد.

بیماری صرع چیست – علائم صرع

مقابله و مدیریت بیماری صرع

به گزارش کلینیک مایو ، بیماران صرع ممکن است نیاز به تنظیم برخی از عناصر سبک زندگی شان را داشته باشند. برای مثال باید تغییراتی را در فعالیت های تفریحی، آموزش، شغل یا حمل و نقل داشته باشند تا بتوانند ماهیت غیرقابل پیش بینی تشنج های خود را تحت کنترل درآورند.
صرع از نوع بیماری های است که باید مدام تحت مراقبت قرار گیرد زیرا می تواند تهدید کننده زندگی باشد. در موارد تشنج ناشی از صرع، فرد بیمار ممکن است در هنگام حمله این بیماری یکباره به زمین سقوط کند و سر او به جای اصابت نماید و یا جایی از بدنش مورد جراحت قرار بگیرد.
مبتلایان به صرع همچنین به دلیل اختلالات خلقی دچار مشکلات دیگری نیز شوند؛ از آن جا که برای درمان صرع داروهای خاصی مصرف می شود لذا باید در مواجهه با این بیماران با صبر و خونسردی بیشتری رفتار کرد زیرا دارو های این بیماران اغلب تأثیرات جانبی سو دارند و مصرف بعضی از آن ها تمایل به خودکشی را افزایش می دهند.

بیماری صرع چیست – علائم صرع

صرع غیرقابل تحمل از سنین جوانی می تواند باعث شود کودک از رشد اجتماعی عقب بماند زیرا کودکان مبتلاء به این عارضه اغلب نمی توانند به دلیل شرایط خاصی که دارند در مدارس تعلیم ببینند و اغلب در محیط خانه آموزش داده می شوند و این موضوع بر فرآیند اجتماعی شدن و جامعه پذیری آن ها و رشد اجتماعی شان تاثیر منفی می گذارد.
علاوه بر این بیماری صرع بر IQ افراد درگیر به آن نیز ممکن است تأثیر سوء داشته باشد.

با وجود همه مشکلاتی که بیماران مبتلاء به صرع به آن ها دچارند بسیاری از آن ها هنوز هم می توانند زندگی سالم و روابط اجتماعی فعال و پویا داشته باشند؛ اگر آموزش های لازم و صحیح به این بیماران و اطرافیان آن ها ارائه شود  و تصورات غلط راجع به آن از ذهن افراد برچیده شود آن گاه این افراد هم قادر خواهند بود که مانند سایر افراد زندگی سالم و شادی را در کنار دیگران تجربه کنند.

بیماری صرع چیست – علائم صرع

در صورت مشاهده کسی که صرع دارد و در حال تشنج است چه باید کرد؟

وقتی شخصی در حال تشنج خاصل از صرع است باید او را بچرخانید تا بتواند راحتتر نفس بکشد و چیزی نرم و صاف را زیر سرش قرار دهید؛ بر خلاف تصور توصیه می شود که چیزی را دهان فرد در حال تشنج قرار ندهید زیرا این امر می تواند به دندان یا زبان آنها آسیب برساند. علاوه بر این تا حد امکان اشیاء تیز و برنده را از اطراف این افراد دور کنید تا ناخواسته و در هنگام تشنج به آن ها برخوردی نداشته باشند و به خود آسیبی نزنند. در صورت لزون یقه فرد در حال تشنج را باز کنید یا اگر گردنبندی دارد که ممکن است باعث خفگی شود آن را از گردنش خارج نمایید.

ضبط مدت و علائم تشنج بسیار مهم است زیرا به بیمار کمک می کند تا در آینده و در هنگام ملاقات با دکتر این جزئیات را ارائه دهد و این جزئیات اطلاعاتی هستند که برای پزشکان معالج مهم اند.