اپیدمولوژی چیست؟ آشنایی با اپیدمی ویروس کرونا

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۲-۱۶
• در : اخبار پزشکی

اپیدمولوژی Epidemiology یا همه گیرشناسی، مطالعه پیدایش، توزیع و کنترل بیماری، ناتوانی و مرگ در بین گروه ها و افراد درگیر با یک بیماری است.
اپیدمولوژی علمی است که علوم زیست شناسی، پزشکی بالینی، جامعه شناسی، ریاضیات و بوم شناسی را برای درک الگوهای مشکلات سلامتی و بهبود سلامت انسان در سراسر جهان ترکیب می کند.
لوئیز كولر Lewis Kuller استاد اپیدمولوژی، سال ۲۰۱۰ در نشریه Epidemiology، بیان داشت : اپیدمولوژی می تواند به مثابه یک ابزار نحوه توزیع یک بیماری خاص در جهان و عواملی كه منجر به افزایش و یا کاهش یک بیماری می شوند را مشخص می کند و راه های پیشگیری موثر از بیماری را مشخص نماید.
همراه ما باشید تا ببینیم اپیدمولوژی چیست و در کنار این موضوع با مسئله رایج این روز ها یعنی اپیدمی ویروس کرونا (اکنون که در حال نگارش این مقاله هستم سال ۲۰۲۰ میلادی و ۱۳۹۹ شمسی است و جهان همچنان با این ویروس فراگیر و خطرناک دست و پنجه نرم می کند.) آشنا شویم.

اپیدمولوژیست کیست؟

کلمه اپیدمولوژی از کلمه یونانی epi و demos گرفته شده. epi به معنای رخ دادن و اتفاق افتادن است و demos نیز به معنای مردم است. بنابرین کلمه اپیدمولوژی در معنای دقیق خود یعنی مطالعه آنچه در میان مردم اتفاق می افتد.
بقراط Hippocrates را به عنوان پدر علم اپیدمولوژی می شناسند. در سده های چهارم تا پنجم قبل از میلاد، زمانی که بیشتر درمان ها و داروها به خرافات متکی بودن؛ بقراط اولین کسی بود که از تفکر عقلانی برای نسبت دادن مشکلات بهداشتی به دلایل محیطی یا طبیعی استفاده کرد. وی پیشنهاد کرد از درمان هایی مانند جراحی، اصلاح رژیم غذایی و داروهای گیاهی برای درمان بیماری های همه گیر، استفاده شود.

اپیدمولوژی چیست – آشنایی با اپیدمی ویروس کرونا

بقراط همچنین اصطلاحات “endemic” (بیماری خاص برای یک منطقه خاص) و “epidemic” (یک بیماری خاص برای یک نقطه در زمان) را برای اولین بار مطرح کرد. به همین دلیل است که بقراط را به عنوان اولین اپیدمولوژیست تاریخ می شناسند و امروزه، شخصی که بر روی بیماری های اپیدمیک مطالعه می کنند نیز اپیدمولوژیست نامیده می شود.

اپیدمولوژی چیست – آشنایی با اپیدمی ویروس کرونا

اپیدمولوژیست، کارآگاهان بیماری ها

می توان از اپیدمولوژیست به عنوان پزشک توده های گسترده ای از مردم یاد کرد. پزشک بالینی با اپیدمولوژیست فرق می کند زیرا پزشک روی سلامتی و رفاه بیماران فردی تمرکز دارد و براساس قضاوت بالینی، تجربه و دانش علمی، بیماری هر فرد بیمار را تشخیص داده و معالجه می کند. اما یک اپیدمولوژیست بر سلامت جمعی جوامع و بعضاً جمعیت جهانی مردم تمرکز دارد. آنها سعی می كنند منبع بیماری و دیگر اثرات منفی بر سلامتی را درک كنند و تخمین بزنند كه چه تعداد از افراد در معرض ابتلا قرار دارند. آن ها چگونگی شیوع بیماری در بین جمعیت را تخمین می زنند. اپیدمولوژیست ها برای تعیین و پیشگیری از مشکلات بهداشتی، از آمار، مدلهای ریاضی و زیست شناختی و دانش علمی استفاده می کنند.

بیشتر بخوانید : حقیقت های جالب در مورد صابون و اهمیت شستن دست ها

اپیدمولوژی چیست – آشنایی با اپیدمی ویروس کرونا

آن چه یک اپیدمولوژیست اساساً انجام می دهد این است که سعی می کند علت بیماری را درک کند، مکان های لازم برای پیشگیری و محافظت از بیماران را شناسایی و معرفی کند و با کمک آزمایش هایی که انجام می دهد؛ راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری را بیابد.

اپیدمولوژی چیست – آشنایی با اپیدمی ویروس کرونا

اگرچه فعالیت ویژه اپیدمولوژیست ها در زمان بیماری های عفونی و شیوع آن، مانند بیماری همه گیر COVID-19 یا ویروس کرونا، اوج می گیرد اما آن ها در شرایط نرمال می توانند مشکلات بهداشتی غیر عفونی، مانند شیوع سرطان ریه به دلیل مصرف سیگار یا افزایش سطح قتل و کشته شدن افراد در جامعه را مطالعه کنند.
اگرچه دلایل بیماری های همه گیر ممکن است متفاوت باشد؛ اما بسیاری از ابزارهایی که اپیدمولوژیست ها برای بررسی این مسائل استفاده می کنند، یکسان هستند.

مثلث اپیدمولوژیک

یک اپیدمولوژیست به عنوان یک کارآگاه بیماری، برای یافتن و بررسی سرنخ ها به جعبه ابزار خوبی نیاز دارد که بتواند کمکش کند. در کانون ابزارهای مفید اپیدمولوژیست، کارآمدترین ابزار، ابزار مثلث اپیدمولوژیک است.

اپیدمولوژی چیست – آشنایی با اپیدمی ویروس کرونا

مثلث اپیدمولوژیک برای توضیح ارتباط علت بیماری و شرایطی است که به تولید مثل یا شیوع آن اجازه می دهد؛ در سه گوشه این مثلث سه سوال اساسی قرار دارد:

• چه کسی؟
• چرا؟
• کجا؟

“چه کسی” میزبان است، یا شخصی که بیماری را دارد. “چه” عامل بیماری است. و “كجا” محيط، يا عوامل خارجي است كه در انتقال بيماري كمك مي كند.

اپیدمولوژی چیست – آشنایی با اپیدمی ویروس کرونا

هدف یک اپیدمولوژیست کشف اطلاعاتی است که می تواند حداقل یک ارتباط بین گوشه های مثلث اپیدمولوژیک را با دیگر عوامل از بین ببرد. از بین رفتن یکی از این عوامل می تواند به کنترل بیماری کمک کند اما به طور کامل به حذف آن منجر نمی شود.

بیشتر بخوانید : ویروس کرونا چیست؟

Rebecca Prevots اپیدمولوژیست انستیتوی ملی آلرژی و بیماریهای عفونی آمریکا در مصاحبه با Infectious Diseases Hub اظهار داشته است که : “در قدیم اگر پزشک موردی را پیدا می کرد که باعث بیماری در افراد می شد، ممکن بود عده ای فکر کنند که مشکل حل شده است اما اکنون می دانیم که یافتن یکی از سه مورد مثلث اپیدمولوژیک کافی نیست. اپیدمولوژی یک رشته یکپارچه است و ما باید درک کنیم که میزبان و محیط چگونه در تعامل هستند و چگونه باعث ایجاد بیماری می شوند. با استفاده از طراحی مطالعه پیشرفته و تکنیک های تحلیلی، اپیدمولوژیست می تواند از هر اطلاعاتی استفاده کند تا در مورد انسان ها، یا میزبانان از جمله عوامل خطر ژنتیکی و ارگانیسم ها بیشتر بداند و به این ترتیب بیماری های اپیدمیک را بیش تر از قبل تحت کنترل درآورد.

اپیدمولوژی چیست – آشنایی با اپیدمی ویروس کرونا

اپیدمی ویروس کرونا

اپیدمولوژیست و بیماری همه گیر کرونا ویروس در مارس سال ۲۰۲۰، در طی همه گیری COVID-19 یا ویروس کرونا، اپیدمولوژیست؛ Neil Ferguson و محققان دیگر در کالج امپریال لندن یک مدل ریاضی را منتشر کردند که در آن تأثیرات احتمالی بیماری در صورت اجرای روش های مختلف پیشگیری وجود داشت. ویروس کرونا، که در ووهان چین آغاز شد، به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت و تختخواب های بیمارستانی را با بیمارانی که از مشکلات حاد تنفسی و عوارض دیگر رنج می بردند پر کرد.

اپیدمولوژی چیست – آشنایی با اپیدمی ویروس کرونا

در همه همه گیری ویروس کرونا، از آخرین تخمین های شدت استفاد شده است تا نشان داده شود که استراتژی های سیاستی با هدف كاهش اپیدمی ممكن است باعث كاهش مرگ و میر و تقاضای اوج مراقبت های بهداشتی توسط مردم شود اما این سیاست های پیش گیرانه به هیچ وجه کافی نیست.

“مداخلات اجتماعی” نظیر طرح های قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی در مقیاس بزرگ می تواند در انتقال ویروس و کاهش مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا مفید باشد.