فلج خواب یا بختک چیست؟

• توسط : جواد کریمی
• در : ۱۳۹۹-۰۲-۲۳
• در : اخبار پزشکی

شاید برای شما نیز پیش آمده که از خواب بیدار شده باشید ولی نتوانید تکان بخورید؟ در این شرایط ممکن است ترس زیادتری را هم تجربه کنید زیرا اصلا نمی‌توانید از کسی کمک بخواهید. به این وضعیت، فلج خواب یا بختک می‌گویند. وحشت شما وقتی بیشتر می‌شود که دچار توهم بشوید و در حالی که هشیار هستید چیزهایی ببینید یا بشونید که در حالت طبیعی نمی دیدید.

آیا فلج خواب علائم یک مشکل جدی است؟

دانشمندان معتقدند در اکثر موارد، فلج خواب(Sleep Paralysis) به سادگی نشانه ای از این است که بدن شما در طی مراحل منظم خواب حرکت نمی کند. و فلج خواب به ندرت به مشکلات عمیق روانپزشکی مرتبط است.

در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف، دلایل مختلفی برای آن عنوان شده است. ایرانیان به فلج خواب بختک می گویند. ایرلندی‌ها تصور می‌کنند که آن ناشی از دروغی است که روز قبل گفته‌اند، بعضی‌ها از آن تعبیر به جن‌زدگی می‌کردند و علایم این وضعیت را به گردن دیوهای بدسرشت می‌انداختند. شکسپیر در رمئو و ژولیت فلج خواب را به جادوگر بد ذات نسبت می‌دهد. بعضی‌ها هم البته شب هنگام با تصور این که سکته کرده اند به بیمارستان مراجعه می کنند. تقریبا به تعداد فرهنگ‌هایی که در جهان وجود دارد، اسامی مختلفی برای آن ذکر شده و در طی قرن‌ها، انواع و اقسام اجنه، شیاطین و نفرین‌ها، مقصر دانسته شده‌اند.

بشر مدتهاست که به دنبال توضیحی منطقی برای این فلج اسرارآمیز خواب و احساس ترس همراه با آن است.

فلج خواب یا بختک چیست؟

فلج خواب یا بختک در واقع زمانی اتفاق می افتد که شخص هشیاری خود را حین خواب باز می‌یابد ولی در این هنگام قادر به حرکت نیست، این حالت ممکن است از یک تا چند دقیقه طول بکشد. همچنین ممکن است برخی از افراد احساس فشار روی سینه یا احساس خفگی کنند. البته این اختلال ممکن است با اختلالات دیگری مانند مواد مخدر یا اختلال خواب دیگری به نام نارکولپسی (حمله خواب) نبز همراه باشد.

فلج خواب یا بختک چیست؟

فلج خواب جه زمانی اتفاق رخ می دهد؟

فلج خواب معمولاً در دو حالت اتفاق می افتد. اگر در حالی که شما در خواب هستید رخ بدهد آن را توهمات خواب می نامند و اگر هنگام بیدار شدن از خواب اتفاق بیفتد، به آن فلج خواب هیپنوتیزم گفته می شود.

در هنگام فلج خواب چه اتفاقی می افتد؟

بدن انسان در طول خواب مدام در چرخه بین حالت REM (حرکت سریع چشمی) و حالت NREM (حرکت غیر سریع چشمی) است. حالت REM مرحله ای است که ما می توانیم خواب ببینیم و حرکت چشم در این حالت سریع است. مغز برای جلوگیری از حرکت های زیاد بدن هنگام دیدن رویا، عضلات بدن (به جز چشم و عضلات تنفسی) را به حالت فلج می برد.

در هنگام فلج خواب چه اتفاقی می افتد؟

بختک زمانی رخ می دهد که فرد از حالت REM به حالت NREM می رود اما این چرخه بدون هماهنگی توسط مغز انجام می شود، به همین دلیل عضلات بدن همچنان در حالت فلج گونه باقی می مانند اما فرد هوشیاری خود را به دست می آورد.

چه کسانی بیشتر دچار فلج خواب می شوند؟

از هر ۱۰ نفر چهار نفر ممکن است دچار این اختلال شود. این وضعیت اغلب در سالهای نوجوانی مشاهده می شود. اما چه زنان و چه مردان در هر سنی می توانند آن را تجربه کنند. فلج خواب ممکن است ارثی و ژنتیکی باشد. عوامل دیگری که ممکن است باعث این اختلال شوند عبارتند از:

• کمبود خواب
• تغییر زمان خواب
• شرایط روحی روانی مانند استرس یا اختلال دو قطبی
• خوابیدن بر پشت
• سایر مشکلات خواب از جمله ناركوپسی یا حمله خواب
• استفاده از برخی داروهای خاص، مانند داروهای ADHD
• مصرف دخانیات و مواد مخدر

فلج خواب چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر در هنگام خوابیدن یا بیدار شدن از خواب چند ثانیه یا چند دقیقه قادر به حرکت یا صحبت کردن نبودید، احتمالاً آن را تجربه کرده اید. معمولا نیازی به درمان این بیماری نیست.

در صورت که نگران یکی از موارد زیر هستید می توانید با یک پزشک مشورت کنید:

• نسبت به علائم خود احساس نگرانی می کنید
• علائم تان موحب خستگی تان در طول روز می شوند
• علائم تان در طول شب بالا می رود

پزشک نیز ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:

• از شما بخواهید علائم خود را برای چند روز در دفتری ثبت کنید
• تاریخچه اختلالات خانوادگی تان را بررسی کند
• برای درمان بهتر شما را به یک متخصص ارجاع دهد

فلج خواب چگونه درمان می شود؟

اکثر افراد نیازی به درمان آن ندارند. در صورتی که استرس دارید یا نمی توانیدخوب بخوابید روشهای درمانی زیر ممکن است به شما کمک کند:

• بهبود عادت های خواب مانند اطمینان از اینکه هر شب شش تا هشت ساعت می خوابید
• تجویز داروهای ضد افسردگی برای تنظیم چرخه خواب
• روان درمانی توسط روانشناس
• معالجه سایر اختلالات خواب مانند ناركوپسی یا گرفتگی پا

فلج خواب چگونه درمان می شود؟

برای جلوگیری از فلج خواب چه باید کرد؟

• ابتدا باور کنبد چیزی برای ترس از جن یا موجودات ماوراطبیعی وحود ندارد
• اگر گه گاه دچار فلج خواب می شوید می توانید قدم زدن در خانه را شروع کنید.
• اگر به خوابیدن به پشت عادت دارید سعی کنید موقعیت های جدید را امتحان کنید
• در هنگام فلج خواب می توانید با تکان دادن انگشتان پایتان خود را بیدار کنبد