معرفی کامل ماهی بتا

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۳-۲۱
• در : دانستنیها طبیعت

ماهی بتا چیست و به چه نوع ماهی ای ماهی بتا می گویند؟ در این مقاله می خواهیم به معرفی کامل ماهی بتا بپردازیم.
ماهی بتا که به آنها ماهی جنگجو سیامی مشهور است نوعی ماهی کوچک و رنگی است که در حقیقت زیستگاه بومی آن جنوب شرقی آسیا است. این ماهی یک از رایج ترین نمونه های ماهی ای است که در تجارت خرید و فروش حیوانات خانگی مورد معامله قرار می گیرد.

مردم بومی تایلند این ماهی بتا را با عنوان “پلا كات” یا pla kat می شناسند که در زبان تایلندی به معنای ماهی جنگنده است. ماهی های بتای نر در میان سایر ماهی های آکواریومی به عنوان یک جنگجو شناخته می شود که با در هنگام تهاجم پوشش های آبشش خود را به طرز خیره کننده ای همانند یال شیر به نمایش می گذارد و در هنگام جنگ تن به تن با سایر نر ها و حتی ماده ها این آبشش ها را با باله های آن ها گره می زند. به طور طبیعی یک ماهی بتا نر قادر است به مدت ۱۵ دقیقه به جنگ با  حریف خود بپردازد اما تایلندی ها توانسته اند ماهی های بتایی پرورش دهند که می توانند حتی ساعت ها بجنگند.

ماهی بتا چیست – معرفی کامل ماهی بتا

ماهی های بتا را می توان در دسته ماهی های زیبای آکواریومی قرار داد؛ روحیه پرخاشگری آن ها که به شدت سرگرم کننده است و البته رنگ های شاد و شلوغی که دارند سبب شده است که این حیوانات به عنوان حیوانات خانگی آکواریومی به شدت محبوب شوند و طرفداران بسیاری در سر تا سر کره زمین داشته باشند.

ماهی بتا از کجا آمده است؟

در مجموع ۷۳ نوع بتا در محیط های آب شیرین جنوب شرقی آسیا زندگی می کنند و همه این گونه ها متعلق به خانواده Osphronemidae هستند. اما گونه ای که بیشتر مردم با آن آشنا هستند Betta splendens است. این بتاها از حوضه رودخانه مکونگ و چائو فرایا در تایلند (که قبلاً سیام نامیده می شدند) آورده شده اند. این ماهی ها در آب های کم عمق و تقریباً راکد مانند باتلاق ها، دشت های سیلاب و حتی مزارع برنجی که غرق اب هستند زندگی می کنند.

بیشتر بخوانید : ببر ها بزرگ ترین گربه های جهان

ماهی بتا چیست – معرفی کامل ماهی بتا

مشخصات ماهی های بتا

ماهی های بتایی که در دسته ماهی بتا کوچک قرار می گیرند از ۲٫۴ تا ۳٫۱ اینچ طول (۶ تا ۸ سانتی متر) طول دارند و به طور متوسط ​​حدود دو سال زندگی می کنند.
شاید فکر کنید بتاهای اهلی به زیبایی ماهی های بتا وحشی که در طبیعت زندگی می کنند نیستند اما در حقیقت کاملاً بر عکس این موضوع صحیح است. به طور معمول بتا های وحشی نر هرگز باله های زیبا و خیره کننده ای که در فروشگاه های حیوانات اهلی می بینید را ندارند و به هیچ نمی توان در آن ها رنگ های طلایی و قرمز، آبی و سبز و بنفش را در آن ها دید. به گفته دانشگاه میشیگان این ویژگی ها نتیجه پرورش آن ها به صورت گزینشی بوده است به این معنا که پرورش دهندگان این ماهی ها آن دسته از ماهی ها را که رنگ و زیبایی ظاهری بهتری نسبت به سایرین داشته است با یکدیگر جفت می کنند و این روند را آنقدر ادامه می دهند که نسل های بعدی آن ها نیز این صفات را به ارث می برند.

ماهی بتا چیست – معرفی کامل ماهی بتا

ماهی های بتا اصیل در حقیقت دارای رنگ سبز کسل کننده ای اند و بال های کوتاهی دارند که مانند سمندر ها از آن ها برای جذب جفت و یا مبارزه با گربه ماهی ها و سایر ماهی های بزرگتر استفاده می کنند. به نظر می رسد ماهی های بتای نری که رنگ های شاد و پر زرق و برق بیشتری در سطح بدن و باله هایی خود دارند در جذب ماهی های بتای ماده موفق تر اند؛ علاوه بر این آن ها از این ویژگی خود برای دفاع و ترساندن دشمنان خود استفاده می کنند.

دانشمندان به رفتارهای مبهم بتاها و مکانیسم های فیزیولوژیکی موجود در آن توجه ویژه ای داشته اند و از آن ها در آزمایش های مختلف استفاده کرده اند برای مثال این ماهی ها برای مطالعه اثرات رفتاری دارو های ضد افسردگی مانند Prozac و fluoxetine ، داروهای حل شده مانند Flutamide در آبراه ها و حتی داروهای ضد افسردگی مانند الکل به یک ارگانیسم نمونه تبدیل شده اند.

ماهی بتا چیست – معرفی کامل ماهی بتا

ماهی های بتا، پای ثابت شرط بندی ها!

جذابیت های خاص این ماهی ها که سبب شده است در بین مردمان دنیا و خصوصاً دوست داران نگهداری از ماهی های خانگی طرفداران زیادی داشته باشند اما جدای از این جاذبه های ظاهری و منافع حاصل فروش این ماهی ها در سرتاسر دنیا از آن ها برای مسابقات “جنگ ماهی ها” هم استفاده می شود. در بسیاری از مناطق جهان به ویژه در تایلند این ماهی ها را طوری ترتبیت می کنند که در درگیری با ماهی های بتا دیگر تا پای مرگ بجنگند (چیزی شبیه به خروس جنگی در ایران) و تماشاگران این نوع مسابقات معمولاً بر روی آن ها شرط بندی و قمار می کنند و بعد ماهی برنده با ماهی برنده مسابقه دیگر بازی می کند و همین طور برنده بازی ها با یکدیگر مسابقه می دهند تا این که یک ماهی در نهایت پیروز مسابقات شود.
البته چنین بازی ها و مسابقاتی که در جریان آن حیوانات کشته می شود در بسیاری کشور های دنیا غیر قانونی است و حتی استفاده از یک آیینه و قرار دادن آن در جلوی ماهی به گونه ای که فکر کند با ماهی دیگری رو به رو شده است و به این ترتیب با تصویر خودش در آیینه درگیر شود نیز گرچه غیر قانونی نیست اما ذاتاً غیر اخلاقی است. اگرچه برخی از شرکت ها “آینه های ورزشی” تولید کرده اند که موجب تحرک بیشتر بتاها و از بین بردن کسالت و افسردگی در آن ها می شود.

ماهی بتا چیست – معرفی کامل ماهی بتا

پرورش ماهی بتا

باروری در میان ماهی های مبارز بتا ترکیبی از زیبایی و ترس است. فرآیند تولید مثل در ماهی های بتا به این صورت که ماهی نر در ابتدا با دهانش حباب هایی با پوشش مخاطی را که در سطح آب می ماند ایجاد می کند که بعد از مدتی می ترکند؛ ماهی های بتای نر ساعت ها این کار را می کنند تا یک لایه ضخیم از حباب ها را در سطح آب ایجاد کنند؛ سپس ماهی نر به تعقیب یک بتا ماده می پردازد.
بتا نر در ابتدا سعی می کند با رفتارهایی که ترکیبی از نمایش و فریب است مثل تکان دادن باله های باشکوه خود و باز کردن آبشش های زیبایشان ماهی بتا ماده را به تعامل دعوت کنند اما وقتی ببینند که ماهی ماده واکنشی به رفتارهای مصالحت آمیز آن ها نشان نمی دهند آنگاه به رفتارهای نسبتاً خشونت باری برای جفت گیری روی می آورد و بتا ماده را مجبور به واکنش می کند.

ماهی بتا چیست – معرفی کامل ماهی بتا

فرقی نمی کند که جفت گیری به صورت خشونت آمیز آغاز شده باشد یا مصالحت آمیز؛ هنگامی که حیوان ماده در نهایت وارد گود رابطه با حیوان نر شد دیگر پذیرای جفت گیری و پذیرش بتا نر است و آنگاه رقص خاص مراسم جفت گیری بتا ها آغاز می شود.
بتا ماده معمولاً چند تخم بارور شده را آزاد می کند که سه تا هفت مرتبه صورت می پذیرد. بتا نر هنگام غرق شدن تخم ها را در دهان خود می گیرد و قبل از اتصال آنها به لانه حباب، آن ها را با مخاط می پوشاند.
بتا نر و ماده ده ها بار این رقص را اجرا می کنند تا اینکه صدها تخم تولید شود. پس از تخم گذاری بتای نر تا هنگام تولد فرزندانش از تخم آن ها محافظت می کند. بتا های متولد شده تقریباً پنج ماه بعد از نظر جنسی به بلوغ می رسند.

بیشتر بخوانید : آشنایی با نهنگ شاخدار قطب شمال

ماهی بتا چیست – معرفی کامل ماهی بتا

ماهی های بتا، گونه ای در معرض تهدید

ماهی های جنگنده سیامی یا ماهی های بتا به دلیل از بین رفتن زیستگاه شان به منظور توسعه شهری و مزارع، در دسته گونه های  آسیب پذیر در نظر گرفته می شوند و جمعیت آنها در مناطق بومی محل زندگی شان رو به کاهش است. با این حال جمعیت زیادی از بتاها در سراسر جهان در آکواریوم ها شنا می کنند و به دلیل زیبایی که دارند به یکی از حیوانات تجاری محبوب تبدیل شده اند.

مراقبت از بتا ها تا حد زیادی آسان است زیرا آنها در آب گرم زندگی می کنند ( به طور معمول ۷۵-۸۰ درجه فارنهایت (۲۴-۲۷ درجه سانتیگراد).