با مهمترین اختلالات خواب و عوامل آن ها آشنا شوید

• توسط : جواد کریمی
• در : ۱۳۹۹-۰۲-۲۴
• در : اخبار پزشکی

منظور از اختلالات خواب چیست؟ در طول خواب طبیعی، علاوه بر مرحله REM (حرکت سریع چشم) سه مرحله دیگر را در طول شب می گذرانیم. مرحله نخست خواب NREM (حرکت غیر سریع چشم) سبک ترین حالت خواب است در حالی که مرحله ۴ یا REM عمیق ترین حالت خواب است. هنگامی که این چرخه به طور طبیعی نچرخد، ممکن است احساس خستگی، خواب آلودگی و عدم تمرکز و توجه را در طول روز داشته باشید در این میان خواب آلودگی شخص را در معرض خطر بیشتری برای تصادفات رانندگی و سایر حوادث قرار می دهد.

ما در این بخش سعی کرده ایم شایع ترین مشکلات و اختلالات خواب را به همراه علل و عوامل آن شرح دهیم.

اختلالات خواب ناشی از ریتم شبانه روزی

اختلالات ریتم شبانه روزی (Circadian Rhythm Disorders) به هم ریختگی های ریتم شبانه روزی فرد هستند. تنظیم چرخه ی ۲۴ ساعته ی خواب و بیداری و پردازش بیولوژیکی آن به عهده ی بخشی از مغز تحت عنوان ساعت داخلی بدن است. ریتم شبانه روزی برای تعیین الگو های خواب مثل زمانی که می خوابیم و وقتی که بیدار می شویم در هر ۲۴ ساعت اهمیت دارد. ساعت داخلی بدن ما به صورت طبیعی توسط چرخه های روشنایی و تاریکی در طول ۲۴ ساعت تنظیم می شود.

اختلالات خواب ناشی از ریتم شبانه روزی

در اختلالات ریتم شبانه روزی، افراد مبتلا به آن نمی توانند به طور طبیعی در زمان مناسب برای کار، مدرسه یا محیط اجتماعی از خواب بیدار شوند یا به خواب بروند همچنین این اختلالات موجب خواب آلودگی بیش از حد یا بی خوابی یا هر دو می شود. این عارضه به ۶ نوع بی‌خوابی، اختلال ریتم شبانه‌روزی خواب و بیداری، خواب‌زدگی، نابهنجاری خواب، اختلالات حرکتی خواب و اختلالات تنفسی خواب تقسیم می‌شود.

بیشتر بخوانید : نکاتی برای بهتر خوابیدن افراد بسیار حساس (HSP)

اختلالات خواب ناشی از بی خوابی

اختلال بی خوابی (Insomnia) باعث می‌شود به خواب رفتن به کاری سخت و طاقت فرسا و گاهی غیر ممکن تبدیل شود. علاوه بر این در هنگام ابتلا به این اختلال فرد ممکن است زودتر از موعد مقرر بیدار شده و دیگر قادر به خوابیدن نباشد. حتی ممکن است فرد بعد از بیدار شدن از خواب هم احساس خستگی داشته باشد. بی‌خوابی علاوه بر کم کردن میزان انرژی بدن، بر خلق و خو، سلامتی، عملکرد شغلی و کیفیت زندگی اثر خواهد گذاشت.

اختلالات خواب ناشی از بی خوابی

بی‌خوابی دارای دو نوع کوتاه مدت و بلند مدت است. بی‌خوابی کوتاه مدت نهایتاً تا سه هفته طول می‌کشد اما بی‌خوابی مزمن دست کم سه بار در هفته رخ داده و حداقل سه ماه طول می‌کشد. از جمله علل بی خوابی می توان به :

• دلایل پزشکی مثل: آرتریت، تنگی نفس، درد مزمن، آپنه خواب، و شرایط عصبی مثل بیماری پارکینسون
• دلایل روانپزشکی مثل: افسردگی، اضطراب، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی
• عادات غذایی مثل: غذا‌های سنگین قبل از خواب، کافیین و یا مصرف زیاد الکل
• استفاده از نیکوتین و عادت به خواب نامنظم
• حوادث پیش‌بینی نشده زندگی و دلایل زیست محیطی یا روانشناختی
• استرس در محل کار، نگرانی‌های مالی، افسردگی، بیماری و دارو‌ها

اختلالات خواب ناشی از خرناس کشیدن

تقریبا از هر ۳ مرد یکی و از هر ۴ زن، یکی از آنها هر شب خرناس (Snoring) میکشند. خرناس یا خر و پف صدای خشن و ناگواری است که به دنبال جریان هوا از بافت نرم گلو و لرزش بافت در هنگام تنفس ایجاد می شود. خروپف نه تنها به دلیل صدای آزاردهنده آن بلکه همچنین ممکن است نشانه ای از یک مشکل جدی خواب به نام آپنه یا وقفه تنفسی باشد.

اختلالات خواب ناشی از خرناس کشیدن

از جمله عوامل خروپف می توان به:

• استفاده از الکل و مواد مخدر: نوشیدن الکل یا مواد مخدر می تواند باعث شود عضلات زبان و گلو شما بیش از حد شل شود.
• موقعیت خواب: خوابیدن به پشت می تواند باعث خروپف شود.
• کمبود خواب: عضلات گلو ممکن است بیش از حد شل شود.

اختلالات خواب ناشی از آپنه خواب

آپنه خواب (Sleep Apnea) زمانی اتفاق می افتد که مسیر هوایی فوقانی به طور کامل یا جزئی مسدود شود و تنفس منظم را برای مدت زمانی کوتاه قطع کند که همین باعث بیدار شدن شما از خواب می شود. آپنه می تواند باعث خواب آلودگی شدید شما در طول روز شود. در صورت عدم درمان، آپنه شدید خواب ممکن است با فشار خون بالا و خطر سکته مغزی و حمله قلبی همراه باشد.

اختلالات خواب ناشی از آپنه

علائم شایع آپنه خواب عبارتند از:

بیشتر بخوانید : از علائم تا درمان اختلال خوابگردی

• خواب آلودگی و خستگی در روز
• خشکی دهان و گلو در هنگام بیدار شدن از خواب
• سردرد صبحگاهی
• اشکال در تمرکز، فراموشی، افسردگی، تحریک پذیری
• عرق شبانه
• بی قراری و نا آرامی در هنگام خواب
• خرناس کشیدن
• بیدار شدن ناگهانی و داشتن احساسی مانند خفگی
• مشکل بیدار شدن در صبح

اختلالات خواب ناشی از ناركولپسی

ناركولپسی (Narcolepsy) یا حمله خوابی نوعی اختلال مغزی است كه باعث میل شدید و ناگهانی به خواب در طول روز می شود. علت این بیماری کمبود ماده‌ای به نام هیپوکراتین در سیستم عصبی مرکزی است که در تنظیم خواب و بیداری انسان نقش دارد و کمبود آن منجر به این بیماری می‌گردد.نارکولپسی چهار علامت مهم دارد که شامل خواب آلودگی بیش از حد روزانه، فلج خواب، توهم در شروع و پایان خواب و از دست دادن ناگهانی توان عضلانی یا شل شدن ناگهانی عضلات می‌شود.

اختلالات خواب ناشی از ناركولپسی

نارکولپسی می تواند منجر به احساس خواب آلودگی شدید در طول روز و کاهش حافظه و تمرکز در تحصیل و شغل افراد شود هم چنین به مرور زمان منجر به بروز علائم اضطراب مزمن می‌شود چرا که فرد مدام می‌ترسد در موقعیتی نامناسب به خواب برود.

اختلالات خواب ناشی از سندرم پاهای بی قرار

در سندرم پای بیقرار (Restless Legs Syndrome) وجود احساس ناخوشایند در پاها و بیقرار بودن پاها مشخصه آن بوده و معمولاً در هنگامی که فرد می‌خواهد بخوابد این احساس را دارد. این احساس متفاوت، معمولاً در ساق‌های پا، به شکل نوعی گرفتگی، درد و یا یک احساس خزنده توصیف می‌شود. برخی این حس را به احساس برق‌گرفتگی خفیف یا حرکت یک حشره داخل پا تشبیه می‌کنند. بارزترین مشخصه این بیماری این است که شما سعی می‌کنید با دراز کشیدن، علائم را آرام کنید. در نتیجه، بیشتر افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار با خوابیدن و در خواب ماندن مشکل دارند. سندرم پاهای بی قرار معمولا یک مشکل شایع در میانسالان و افراد مسن است.

اختلالات خواب ناشی از سندرم پاهای بی قرار

کمبود خواب، مصرف الکل یا مصرف دخانیات، کم تحرکی و خوردن داروهایی مانند آنتاگونیستهای دوپامین، آنتی هیستامین ها یا داروهای ضد افسردگی باعث ایجاد سندروم پاهای بیقرار می شود. داشتن خواب کافی، عدم مصرف دخانیات و ورزش کردن باعث می شود این اختلال تا حدود زیادی برطرف شود همچنین با ماساژ دادن آرام پا و یا قرار دادن پا در آب گرم می توان درد ناشی از این اختلال کاهش داد.

اختلالات خواب ناشی از کابوس

در افسانه‌های قدیمی، کابوس (nightmare) به معنای جن یا لولو خور خوره‌ای بود که شب‌ها به سراغ افراد می آمد و به دنبال ترساندن آن‌ها در خواب بود. در واقع کابوس دیدن یکی از انواع اختلالات خواب است که با احساسات منفی مانند اضطراب یا ترس همراه می‌شود و فرد را با وحشت زیادی از خواب بیدار می‌کند.

اختلالات خواب ناشی از کابوس

کابوسها هنگام خواب در مرحله REM (حرکت سریع چشم) بوجود می آیند. آنها می توانند در اثر استرس، اضطراب و مصرف برخی داروها ایجاد شوند. اما اغلب دلیل مشخصی ندارند.

اختلالات خواب ناشی از هراس یا ترس شبانه و راه رفتن در خواب

شخص مبتلا به هراس یا ترس شبانه (Night Terrors) با ترس شدیدی از خواب برمی‌خیزد. هراس شبانه بیش‌تر در بین کودکان و به ویژه پسران بین دو تا شش سال رایج است و در بین بزرگسالان نیز زنان بیش‌تر مبتلا به هراس شبانه هستند. در این اختلال کودک با گریه و بیقراری از خواب ناگهان برمی‌خیزد و در حالی که بشدت عرق کرده ناآرام است و قادر به توضیح ترس خود نیست. وحشت های شبانه اغلب برای والدین ترسناک تر از کودکان هستند. چرا که ممکن است منجر به راه رفتنشان در خواب (Sleepwalking) شود.

اختلالات خواب ناشی از هراس یا ترس شبانه و راه رفتن در خواب

روانشناسان برای بهبود و دمان این اختلال توصیه هایی به والدین دارند از جمله این که اجازه دهید مدت چُرت روزانه کودک افزایش یابد یا صبح‌ها بیشتر بخوابد یا زودتر به خواب برود؛ پیش از خواب هم مدتی وقت بگذارید تا کودک به آرامش برسد و کارهایی، چون حمام‌کردن، لالایی، قصه‌خواندن و در آغوش کشیدن را انجام دهید،