پوکی استخوان: خطرات، علائم و درمان آن

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۴-۱۴
• در : اخبار پزشکی پیشگیری و درمان سلامت عمومی

در این مقاله قرار است بدانیم علائم پوکی استخوان چیست و چه روش هایی برای درمان پوکی استخوان و مقابله با آن وجود دارد.
پوکی استخوان یک بیماری شایع است که باعث می شود استخوان ها ضعیف، نازک و به شدت شکننده و آسیب پذیر شوند. طبق اعلام انستیتوی ملی بهداشت ایالات متحده آمریکا، این بیماری به طور معمول در خانم ها بعد از یائسگی رخ می دهد و می تواند خطر شکستگی به خصوص در لگن ،و ستون فقرات و مچ را افزایش دهد.

از بیماری پوکی استخوان اغلب با عنوان “بیماری خاموش” یاد می شود زیرا در طی آن استخوان های بدن به مرور زمان ضعیف می شوند و فرد درگیر بیماری در جریان درگیری با آن علائم و نشانه هایی مشخص و بارزی رو به رو نمی شوند که بتوان آن ها را به عنوان علائم هشدار دهنده در نظر گرفت و افراد تا زمانی که شکستگی استخوان را تجربه نکنند یا با با کاهش قد رو به نشوند و یا پشت و کمر آن ها حالت خمیده (قوز) پیدا نکند؛ متوجه ابتلاء به این بیماری نمی شوند.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

به گفته بنیاد ملی پوکی استخوان ایالات متحده، حدود ۱۰ میلیون آمریکایی پوکی استخوان دارند و ۴۴ میلیون نفر دیگر نیز  در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.

دکتر هارولد روزن Harold Rosen، متخصص غدد و مدیر مرکز پیشگیری و درمان پوکی استخوان در مرکز پزشکی Deaconess Beth Israel در ایاات بوستون آمریکا در این باره می گوید: ” عوامل مختلفی وجود دارد که ممکن است منجر به پوکی استخوان شود؛ به طور مثال یکی از عواملی که موجب تسریع پوکی استخوان می شود یائسگی در زنان است. اما احتمال ابتلاء به پوکی استخوان در مردان نیز با افزایش سن – معمولاً از سنین ۶۰ تا ۷۰ سالگی – افزایش می یابد این در حالی است که برخی از مردان فکر می کنند پوکی استخوان فقط در زنان رخ می دهد اما حقیقت این است که این عارضه می تواند هر دو جنس را درگیر خود نماید.

بیشتر بخوانید : با غنی ترین منابع ویتامین D و منابع کلسیم آشنا شوید

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

مصرف پایین کلسیم و ویتامین D از عمده ترین عللی هستند که منجر به پوکی استخوان می شوند زیرا بدن برای تشکیل استخوان به منابع کلسیم و سایر مواد معدنی نیاز دارد و ویتامین D به جذب کلسیم از مواد غذایی و ترکیب این ماده مغذی در استخوان کمک می کند. علاوه بر این عادات ناسالم مانند استعمال سیگار و نوشیدن مواد الکی و مشروبات  نیز می توانند به پوکی استخوان بی انجامند. در طی پوکی استخوان؛ استخوان های بدن به مرور زمان تغییر می کنند و به طور مداوم کوچکتر و کوچکتر می شوند و نواحی بافت های استخوانی قدیمی شکسته می شوند و توسط بافت های استخوانی جدید جایگزین می شوند؛ به این فرآیند اصطلاحاً فرآیند باز جذب نامیده می شود.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

در دوران کودکی و نوجوانی استخوان های جدیدی که در بدن شکل می گیرند زودتر از استخوان های قدیمی جایگذاری و تثبیت می شوند و این موضوع موجب می شود که استخوان ها بزرگتر، سنگین تر و متراکم تر شوند.

به طور معمول در سن ۳۰ سالگی توده های استخوانی متراکم ما به حداکثر چگالی و قدرت خود می رسند و این موضوع هم در زنان و هم در مردان مشترک است اما از حدود سن ۳۵ سالگی، تجزیه استخوان ها سریع تر از فرآیند ساخت استخوان های جدید و تراکم آن ها رخ می دهد که سبب از دست رفتن تدریجی توده استخوانی می شود.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

به گفته کالج زنان و زایمان آمریکا، زنان در چند سال اول پس از یائسگی (در حدود ۵۱ سالگی) بیش از ۳۰ سال و ۴۰ سالگی دچار کاهش حجم و تراکم توده های استخوانی در بدن خود می شوند زیرا در این دوران تخمدان ها استروژن بسیار کمتری تولید می کنند؛ استروژن هورمونی است که در برابر از بین رفتن استخوان ها از آن ها محافظت می کند. به همین دلیل، پوکی استخوان در زنان شایع تر است. مطابق با اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده، این بیماری در حدود ۲۵٪ از زنان و ۵٪ از مردان را در سنین ۶۵ سالگی و بالاتر تحت تأثیر قرار می دهد.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

همان طور که اشاره شد بیماری پوکی استخوان تنها محدود به زنان نیست و مردان در دهه های ۵۰ و ۶۰ زندگی خود به تدریج شروع به از دست دادن توده های استخوانی خود می کنند اما سرعت این فرآیند در آنان کمتر از زنان است اما هر دو آن ها به صورت مشترک از سنین ۶۵ تا ۷۰ سالگی شروع به از دست دادن توده استخوانی با همان میزان می کنند.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

آیا می توان از پوکی استخوان جلوگیری کرد؟

هر چه بدن یک فرد در اوایل زندگی خود بتواند حجم بیشتری را برای استخوان ها جذب خود کند؛ فرد می تواند بعد ها به صورت کوثرتری در مقابل از دست دادن توده های استخوانی مقاومت کند. بنابرین بهترین راه جلوگیری از ابتلاء به پوکی استخوان این است که از دوران کودکی و جوانی به مقابله با آن بپردازیم. توصیه می شود برای پیشگیری از ابتلاء به پوکی استخوان دستورالعمل های زیرا را رعایت کنید.

• در طول زندگی حتماً مصرف مواد غذای حاوی کلسیم و ویتامین D را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
• ورزش منظم داشته باشید و با برداشتن وزنه های مناسب استخوان های خود را تقویت نمایید.
• سبک زندگی سالمی داشته باشید و از استعمال سیگار، الکل و غیره که باعث کاهش حجم توده استخوانی می شود خودداری کنید.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

فاکتورهایی که خطر ابتلاء به پوکی استخوان را افزایش می دهد

فاکتورهای زیر می توانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را در افراد افزایش دهند:

• سن: استخوان ها به طور معمول با افزایش سن نازک تر و ضعیف تر می شوند.
• جنسیت: زنان بیشتر از مردان به پوکی استخوان مبتلا می شوند، زیرا زنان بافت استخوانی کمتری دارند و بعد از یائسگی سرعت از دست دادن توده استخوانی آن ها افزایش پیدا می کند.
• اندازه بدن: افراد ریز و لاغر در معرض خطر بیشتر ابتلاء به پوکی استخوان هستند زیرا نسبت به افرادی که دارای استخوان بندی درشت تری هستند؛ حجم استخوانی کمتری دارند.
• نژاد و قومیت: زنان سفید پوست و زنان آسیایی بیش از زنان سیاه پوست احتمال ابتلاء به پوکی استخوان را دارند.
• سابقه خانوادگی: افرادی که والدین آنها دچار شکستگی لگن شده اند احتمالاً به این بیماری مبتلا می شوند.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

• تغذیه: خوردن رژیم غذایی کم کلسیم و بدون ویتامین D کافی باعث افزایش خطر ابتلاء به پوکی استخوان می شود.
• تنبل بودن و عدم تحرک: عدم فعالیت بدنی کافی یا استراحت بیش از حد در اثر آسیب ، بیماری یا جراحی باعث ضعف استخوان ها به مرور زمان می شود.
• طولانی مدت می تواند منجر به کاهش حجم استخوان ها شود. این داروها شامل کورتیکواستروئیدها، مانند پردنیزون هستند. هپارین، رقیق کننده خون. مهارکننده های برگشتی انتخابی سروتونین (SSRIs)، یک کلاس از داروهای ضد افسردگی، مهارکننده های آروماتاز و آروماتاز که برای درمان سرطان پستان استفاده می شوند نیز از جمله داروهایی هستند که می توانند سبب پوکی استخوان شوند.
• عادات ناسالم: سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل می تواند باعث از بین رفتن استخوان ها شود.
• مشکلات پزشکی: شرایط و بیماری های متعدد، خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهند.

علائم و تشخیص پوکی استخوان

پوکی استخوان ممکن است در مراحل اولیه خود هیچ علامتی را بروز ندهد و لذا فرد مبتلاء ده ها سال بعد متوجه آن شود. برخی از علائم قابل مشاهده پوکی استخوان ممکن است شامل کوتاه تر شدن قد و تغییر شکل قسمت فوقانی پشت و خم شدن و انحنای آن باشد.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

پوکی استخوان می تواند علائم دیگری نیز داشته باشد؛ برای مثال کمر درد، شکستگی و درد در ناحیه ستون فقرات و ریزش دندان ها – در صورتی که پوکی استخوان بر روی فک تأتیر بگذارد – نیز می توانند نشان از ابتلاء به پوکی استخوان باشند.

شکستگی باسن یکی دیگر از پیامدهای جدی پوکی استخوان است. به گفته بنیاد ملی پوکی استخوان ایالات متحده، حدود ۲۰٪ از بزرگسالان مسن که دچار شکستگی مفصل ران ناشی از پوکی استخوان می شوند، طی یک سال از عوارض استخوان شکسته یا جراحی لازم برای ترمیم آن جان خود را از دست می دهند.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

بر طبق پژوهش ها و گزارش های کلنیک مایو ایالات متحده، ممکن است برای تشخیص پوکی استخوان از آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) استفاده کنند. در این آزمایش از دستگاه مخصوص اشعه ایکس برای اندازه گیری میزان مواد معدنی موجود در سه محل مختلف استخوان، به طور معمول لگن، ستون فقرات و بالای استخوان ران استفاده می شود. این اسکن می تواند با مقایسه تراکم استخوان بیمار با چگالی استخوان طبیعی در یک فرد سالم ۳۰ ساله با همان جنسیت، وزن بدن در هر یک از این سه محل استخوان را نشان دهد.
آزمایش BMD اغلب برای زنانی که ۶۵ سال یا بیشتر دارند و برای خانم های ۵۰ تا ۶۴ ساله که دارای فاکتور های خطر در ابتلاء به پوکی استخوان هستند توصیه می شود. مردان بالای ۷۰ سال نیز که دارای فاکتورهای افزایش ریسک ابتلاء به پوکی استخوان هستند نیز باید از نظر پوکی استخوان بررسی شوند.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

درمان پوکی استخوان و داروهای درمان کننده آن

افراد مبتلا به پوکی استخوان پیشرفته و همچنین افراد مبتلاء به این بیماری بایستی برای کاهش خطر شکستگی ناشی از آن از یک سری داروی خاص استفاده کنند.
بیس فسفونات ها معمولاً اولین دارویی هستند که برای درمان پوکی استخوان مورد استفاده قرار می گیرند؛ این دارو به کاهش از بین رفتن حجم توده استخوانی کمک می کند اما متأسفانه قادر نیست سبب ساخت استخوان های جدید شود. این داروها شامل آلندرونات (Fosamax)، ریزنرونات (Actonel) و (ibandronate (Boniva است. مطالعات نشان داده اند که آلندرونات می تواند خطر شکستگی ستون فقرات و لگن را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.

هنگامی که یک فرد درمان پوکی استخوان را آغاز کرد؛ آزمایش چگالی استخوان باید هر دو تا سه سال یکبار تکرار شود تا بتواند چگونگی تغییر چگالی را تغییر دهد و نشان دهد درمان چگونه پیش می رود.

علائم پوکی استخوان – درمان پوکی استخوان

برای کنترل پوکی استخوان شدید بیماران ممکن است ملزم به تزریق یکی از سه داروی فوق شوند که می تواند به ساخت استخوان های جدید کمک کند. این دارو ها شامل ترپاراتید (Forteo)، ابالوپراتیده (Tymlos) و روموسزوماب (Evenity) می شود.

بعد از گذشت یک سال از مصرف این داروهای سازنده استخوان، بیمار باید بیس فسفونات مصرف کند. در غیر این صورت تمام دستاوردهای تراکم استخوان در بدن او از بین می روند. علاوه بر دارو، افراد مبتلا به پوکی استخوان باید روزانه ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم و مکمل ها (ترجیحا سیترات کلسیم) را نیز در رژیم عذایی خود قرار دهند. علاوه بر این توصیه می شود بیماران مبتلاء به پوکی استخوان هر روز ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد بین المللی (IU) ویتامین D مکمل مصرف نمایند.

فعالیت جسمی برای افراد مبتلا به پوکی استخوان مفید است و تمرینات منظم مانند فعالیت های هوازی یا وزنه، تمرینات قدرتی، تعادل و تمرین های استقامتی می توانند در بلند مدت تأثیر خوبی بر کنترل، درمان و پیشگیری از این بیماری داشته باشند.