آشنایی با آناتومی اسکلت انسان

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۳-۲۸
• در : اخبار پزشکی دانستنیها سلامت عمومی

بدن انسان و سیسم شگفت انگیز آن بر یک چارچوب مستحکم استخوانی استوار است که به آن اسکلت انسان می گویند. در ادامه می خواهیم به ارائه اطلاعات جالبی در خصوص آن به آشنایی با آناتومی اسکلت انسان بپردازیم و با ویژگی های این بخش از بدن آشنا شویم.

بر خلاف تصور اسکلت انسان چند تکه استخوان ساده نیست که در طول و عرض هم قرار گرفته و از اتصال به هم ساختار بدنی ما را تشکیل دهند بلکه اگر این سیستم را با دقت بیشتری بررسی کنیم موجب پیچیدگی ها و عجایب آن می شویم. اسکلت بد انسان مجموعه ای از استخوان ها است که جمعاً ۲۲ مجموعه استخوانی هستند. مجموعه کلیه استخوان هایی که در زیر استخوان گردن مت قرار می گیرند به استخوان گردن متصل نمی شوند. این استخوان ها در حقیقت به یک سری از استخوان های کوچک وصل شده اند که تماماً از پشت ما به سمت پایین پایینه تنه ما پیش می روند.
استخوان های انگشت پای انسان خود از چندین استخوان تشکیل شده است که به مجموعه دیگری از استخوان ها متصل می شوند که به صورت کلی ساختار استخوان پای انسان را تشکیل می دهند.

اگر بخواهیم تک تک استخوان های موجود در بدن انسان را بشماریم در مجموع به ۲۰۶ تکه استخوان در اندازه ها و شکل های مختلف می رسیم.

آشنایی با آناتومی اسکلت انسان

یکی از تصورات ساده انگارانه و غیر علمی این است که سیستم اسکلت انسان تنها شامل استخوان ها هستند در حالی که این طور نیست و این ساختار چیزی فراتر از استخوان ها است و شامل شبکه ای از تاندون ها، رباط ها و غضروف ها نیز می شود که وظیفه اتصال استخوان ها به یکدیگر را بر عهده دارند.
اگر بخواهیم در خصوص کارکرد سیستم اسکلت انسان صحبت کنیم باید گفت که این سیستم پشتیبانی ساختاری را برای بدن انسان فراهم می کند و از اندام های حیاتی و مهم ما که در زیر این چارچوب محکم پناه گرفته اند محافظت می نماید.

براساس کتاب  “آناتومی و فیزیولوژی” (BC Campus Open Textbooks) نگهداری و محافظت از ارگان های حیاتی تنها کارکرد ساختار اسکلت انسان نیست و این سیستم جدای از وظیفه پاسداری و وظیفه و کارکرد دیگری نیز دارد که اغلب افراد از آن آگاه نیستند؛ این کارکرد شامل تولید سلول های خونی و ذخیره و آزادسازی چربی ها و مواد معدنی می شود.

آشنایی با آناتومی اسکلت انسان

توسعه و آناتومی اسکلت انسان

بر طبق بررسی های Nemours که یک ارائه دهنده خدمات بهداشتی و درمانی کودکان است وقتی یک نوزاد متولد می شود دارای حدود ۳۰۰ استخوان جداگانه است اما این تعداد به تدریج در بدن انسان کاهش پیدا می کنند! اما چگونه چنین چیزی ممکن است و چه اتفاقی برای این استخوان ها می افتند؟
در حقیقت با بزرگ شدن کودک در طول زمان این استخوان ها که جدا از هم هستند به یکدیگر می پیوندند و یک تکه یک دست استخوانی را ایجاد می نمایند و این روند تا کامل شدن فرآیند رشد استخوان ها ادامه می یابد و نهایتاً در سن ۲۵ سالگی این استخوان های مجزا به یکدیگر متصل می شوند و سر جمع ۲۰۶ استخوان را در کل ساختار اسکلت ما ایجاد می نمایند.

آشنایی با آناتومی اسکلت انسان

کارکرد آناتومی اسکلت انسان چیست؟

به گزارش “Anatomy & Physiology” کلیه استخوان های ما به نحوی ساختار یافته اند و در جایی استقرار پیدا کرده اند تا وظیفه خاصی را انجام دهند. استخوان های ما بر اساس هدف و موقعیت استخوان ها به دو دسته تقسیم می شوند:

• اسکلت بندی محوری
• اسکلت بندی آپاندیکولار

اسکلت بندی محوری بدن انسان

اسکلت بندی محوری بدن انسان شامل ۸۰ استخوان است. اسکلت بندی محوری شامل بخش هایی چون جمجمه، ستون فقرات و استخوان هایی است که در قفسه دنده انسان قرار دارند. اسکلت بندی محوری کارکرد محافظتی دارد و از ارگان های حیاتی چون مغز، نخاع، قلب و ریه ها محافظت می کند.

آشنایی با آناتومی اسکلت انسان

اسکلت بندی آپاندیکولار

اسکلت بندی آپاندیکولار شامل ۱۲۶ استخوان باقیمانده اسکلت بدن است و شامل سایر بخش های این سیستم چون بازوها، پا ها، کمربند شانه و کمربند لگن می شود. گرچه اسکلت بندی محوری ارگان های حیاتی را محافظت می کند اما اسکلت بندی آپاندیکولار نیز اندام های اصلی مرتبط با هضم و تولید مثل را حفظ می کند. علاوه بر این اسکلت بندی آپاندیکولار ثبات لازم را در هنگام راه رفتن یا دویدن برای فرد فراهم می کند؛ در کنار همه این ها قسمت بالایی اسکلت بندی آپاندیکولار امکان حرکت بیشتر در هنگام بلند کردن و حمل اجسام را فراهم می نماید.

به گفته سازمان “آناتومی و فیزیولوژی” ایالات متحده، می توان دسته بندی دیگری نیز برای استخوان ها انجام داد و آن ها را بر اساس شکلشان به استخوان های بلند، کوتاه، مسطح ، استخوان های نامنظم و استخوان های سزاموئید (کنجدی) طبقه بندی کرد.

آشنایی با آناتومی اسکلت انسان

استخوان های بلند

استخوان های بلند در بازوها ، پاها ، انگشتان پا و انگشتان دست یافت می شوند. ویژگی اصلی این استخوان ها این است که طول آن ها از عرضی که دارند بیشتر است و همین ویژگی به آن ها شکی بلند و استوانه ای شکل بخشیده است. نحوه حرکت به وسیله این استخوان ها این گونه است که وقتی عضلات اطرافشان منقبض یود آنگاه آن ها به حرکت در می آیند. استخوان های بلند معمولاً بیش از سایر انواع استخوان ها در بدن قابلیت حرکت دارند.

استخوان های کوتاه

استخوان های کوتاه در مچ دست و مچ پا قرار دارند و از نظر طول، عرض و ضخامت تقریباً برابر هستند.

استخوان های مسطح

استخوان های مسطح جمجمه، تیغه های شانه، استرنوم و دنده ها را تشکیل می دهند. این استخوان های نازک و خمیده از اندامهای داخلی محافظت می کنند و لنگرهایی برای عضلات ایجاد می نمایند.

استخوان های نامنظم

استخوان های نامنظم استخوان هایی در نخاع و صورت هستند که به دلیل ابعاد منحصر به فرد، در هیچ یک از دسته های دیگر قرار نمی گیرند.

استخوان های سزاموئید

استخوان های سزاموئید در دست، مچ دست، پا، گوش و زانو قرار دارند. این استخوان ها کوچک و گرد هستند و عمدتاً در تاندون ها تعبیه شده اند و وظیفه آن ها این است که فشار و نیرویی که بر دیگر استخوان ها وارد می شود را کنترل کرده و این استخوان ها را در برابر این فشار ها محافظت نمایند.

آشنایی با آناتومی اسکلت انسان

تفاوت استخوان بندی زنان و مردان

بین اسکلت های مرد و زن تفاوت هایی وجود دارد. برای مثال در زن ها استخوان لگن پهن تر است و این ویژگی برای بارداری و زایمان به آن ها کمک می کند.

درون استخوان های ما چیست؟

طبق گفته دانشکده علوم زندگی دانشگاه ایالتی آریزونا آمریکا، سه نوع ماده اصلی هر استخوانی را در بدن ما تشکیل می دهند که عبارتند از: استخوان فشرده، استخوان اسفنجی و مغز استخوان.

استخوان فشرده

تقریباً ۸۰٪ از هر استخوان استخوانی فشرده است که سخت ترین و قویترین نوع استخوان است. این بافت به بدن اجازه می دهد وزن خود را پشتیبانی کند. استخوان فشرده لایه های بیرونی استخوان را تشکیل می دهد و از قسمت های داخلی استخوان هایی که در آن بسیاری از کارکردهای حیاتی مانند تولید مغز استخوان سهیم هستند، محافظت می کند. استخوان فشرده در درجه اول از سلول هایی به نام استئوسیت تشکیل شده است که گذرگاه های میکروسکوپی در بین سلول ها برای عبور اعصاب و رگ های خونی محسوب می شوند.

استخوان اسفنجی

حدود ۲۰٪ از هر استخوان، استخوان اسفنجی است که با سوراخ ها و معابر بزرگ پر شده است. این بافت به شکل میله مانند است و  از مغز استخوان، اعصاب و رگ های خونی تشکیل شده است.

مغز استخوان

دو نوع مغز استخوان، منافذ استخوان اسفنجی را پر می کنند که عبارتند از مغز استخوان قرمز و مغز استخوان زرد.

• مغز استخوان قرمز: تقریباً نیمی از مغز استخوان قرمز است که عمدتاً در استخوان های مسطح مانند تیغه های شانه و دنده ها یافت می شود و در همین ناحیه است که سلول های قرمز خون و پلاکت ها (سلول هایی که به قطع خونریزی متوقف می شوند) ساخته می شوند.
• مغز استخوان زرد: مغز استخوان زرد است که در استخوان های بلند مانند استخوان ران یافت می شود و در درجه اول از چربی تشکیل شده است.

رگ های خونی از طریق هر دو نوع مغز استخوان برای انتقال مواد مغذی و از بین بردن ضایعات از استخوان ها جریان می یابند.

آشنایی با آناتومی اسکلت انسان

سلول های اصلی در درون استخوان ها عبارتند از: استئوبلاست (Osteoblasts)، استئوسیست (osteocytes)، استئوکلاست ها (osteoclasts) و سلول های پوششی (lining cells).

استئوبلاست ها

استئوبلاست ها سلول هایی هستند که با رشد یا شکستن استخوان، مواد استخوانی موجود جدید را ترمیم می کنند. این سلول ها ماده ای انعطاف پذیر به نام استئوئید ایجاد می کنند و سپس آن را با مواد معدنی برای سفت تر کرده و آن را تقویت می نمایند. وقتی سلول های استئووبلاست کار خود را با موفقیت به پایان برسانند تغییر کاربری داده و به سلول های پوستی تبدیل می شوند.

استئوسیست ها

استئوسیت ها در استخوان های متراکم استقرار یافته اند و وظیفه تبادل مواد معدنی و برقراری ارتباط با سایر سلول های مجاور را بر عهده دارند. استئوسیت ها از یاخته های استخوان ساز قذیمی که در مرکز استخوان وجود دارند به وجود می آیند.

استئوکلاست ها

استئوکلاست ها  مواد استخوانی موجود را تجزیه کرده و موجب تجزیه استخوان ها می شوند. این سلول ها معمولاً به بازسازی استخوان های آسیب دیده کمک می کنند و علاوه بر این از طریق تجزیه استخوان ها  موجب می شوند که فضای بیشتری برای رگ ها و اعصاب خونی جدید ایجاد شود و استخوان ها ضخیم تر و قوی تر شوند.

سلول های پوششی

سلول های پوششی سلول های استخوانی مسطح هستند كه سطح خارجی استخوان ها را به طور كامل پوشش می دهند. کارکرد اصلی آن ها کنترل حرکت مواد معدنی سلول ها و مواد دیگر به داخل و خارج از استخوان ها است.

آشنایی با آناتومی اسکلت انسان

بیماری های مربوط به سیستم اسکلتی انسان

مانند هر قسمت دیگری از بدن انسان استخوان های آن ها نیز مستعد آسیب و بیماری است. برخی از شایع ترین بیماری هایی که می توانند روی سیستم اسکلتی تأثیر بگذارند عبارتند از:

پوکی استخوان

پوکی استخوان بیماری است که باعث کاهش چگالی و استحکام استخوان ها می شود زیرا در این بیماری اضمحلال استخوان ها سریع تر از رشد آن ها رخ می دهد.
پوکی استخوان می تواند ناشی از دلایل ژنتیکی یا عادات ناسالم زندگی باشد (عاداتی چون عدم مصرف فرآورده های حاوی کلسیم و در نتیجه کمبود کلسیم یا ویتامین D، سیگار کشیدن، ورزش نکردن و غیره).

بیماری لوسمی

لوسمی نوعی سرطان است که مغز استخوان و سیستم لنفاوی را تحت تاثیر قرار می دهد. در این بیماری چندین نوع سرطان خون بر سلولهای خونی و سایر سیستمهای بدن اثر می گذارند.

آشنایی با آناتومی اسکلت انسان

بیماری استئوآرتریت

استئوآرتریت نوعی بیماری است که باعث تجزیه غضروف می شود؛ عدم وجود غضروف منجر به ساییدگی استخوان می شود و می تواند باعث درد قابل توجه، آسیب به استخوان ها و بافت های همبند، التهاب بافت اطراف و محدود شدن حرکات شود.