آشنایی با طاعون یا مرگ سیاه

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۲-۲۴
• در : اخبار پزشکی

طاعون Plague یا مرگ سیاه Black Death یکی از مرگبارترین بیماری های تاریخ محسوب می شود. ای بیماری در قرن ۱۴ میلادی یکی از بزرگ ترین فجایع بشری محسوب می شود که در جریان انسان های زیادی جان خود را از دست دادند. بیایید ببینیم که طاعون چیست و در کنار آن با تأثیر طاعون بر تاریخ اروپا آشنا شویم.

هنگامی که مورخان در مورد “طاعون” بحث می کنند، معمولاً منظورشان بیماری همه گیر طاعون بوبونیک است که از باکتری Yersinia pestis ریشه گرفته است. اوله یورگن بندیکتو ​​در کتاب خود با عنوان “مرگ سیاه ، ۱۳۴۶-۱۳۵۳: تاریخ کامل” (Boydell Press ، ۲۰۱۸)” تخمین می زند که ۵۰-۶۰٪ از جمعیت اروپا در زمانی که طاعون شایع بود و به حالت پاندمی در آمده بود، جان خود را از دست دادند.

طاعون چیست – تأثیر طاعون بر تاریخ اروپا

علاوه بر شیوع فراگیر طاعون در قرن چهاردهم، این بیماری مجدداً چهار قرن بعد برگشت و به مدت ۱۰ تا ۲۰ سال سراسر اروپا و خاورمیانه را درگیر کرد گرچه این حادثه به اندازه شیوع آن در قرن چهاردهم به شهرت نرسید.

طاعون چه زمانی آغاز شد؟

مرگ سیاه در خاورمیانه و اروپا در سال های ۱۳۴۶-۱۳۵۳ در جریان بود اما گمانه زنی می شود که این بیماری دهه ها قبل تر از آن در فلات چینگهای آسیای میانه آغاز شده باشد.
دوره های تکرار این بیماری همه گیر به قرن های چهارده و هجده میلادی بر می گردد؛ این دوره ها را به عنوان دوره های دوم فراگیری طاعون می شناسند. همه گیری اول طاعون به قرن های ششم و هفتم بر می گردد. البته طاعون دوره فراگیر سومی هم داشت که بین سال های ۱۸۶۰ و ۱۸۶۰ رخ داد.

بیشتر بخوانید : بدترین بیماری های همه گیر در دنیای باستان

طاعون چیست – تأثیر طاعون بر تاریخ اروپا

“مرگ سیاه” اولین موج فاجعه آمیز همه گیر در تاریخ بشر است. در دوره دوم فراگیری دوم این بیماری افراد زیادی جان خود را از دست دادند و در همین دوره هم بود که طاعون به عنوان اولین موج فاجعه آمیز تاریخ شناخته شد. دوره های بعدی فراگیری طاعون گرچه موجب مرگ تعداد بی شماری از انسان ها شدند اما هیچ کدام از آن ها نتوانستند به اندازه موج اول آن فاجعه آمیز باشند.

تأثیر طاعون بر تاریخ اروپا

قرون وسطا در اروپا شاهد فاجعه بزرگ مرگ سیاه بود که در قرن چهاردهم میلادی کل اروپا را در نوردید و موجب مرگ بیش از نیمی از جمعیت آن زمان این قاره شد. بسیاری از تحولات مهم در تاریخ پزشکی در دوره قرون وسطا و در پس زمینه بیماری همه گیر طاعون رخ داد؛ کشف گردش خون، تدوین اقدامات بهداشت عمومی و بسیاری از اکتشافات دیگر همه به این دوره بر می گردند. با گذشت قرن ها از سپری شدن طاعون هنوز کسی نمی داند که چطور طاعون یکباره سر و کله اش پیدا شد و چطور همان طور که آمده بود اروپا ترک کرد و معمای اتمام آن در دوره دوم شیوع آن که به صورت پاندمیک درآمد هنوز گشوده نشده است.
این بیماری بعد از فجایع بسیار خود در اروپا در قرن ۱۹ به صورت همه گیر روسیه و عثمانی ادامه پیدا کرد و همچنان قربانی های متعددی گرفت.

طاعون چیست – تأثیر طاعون بر تاریخ اروپا

چه زمانی طاعون به پایان رسید؟

طاعون بزرگ لندن در سال ۱۶۶۵ آخرین شیوع خطرناک در انگلستان بود. به نظر می رسد طاعون پس از قرن ۱۷ به تدریج در سرزمین های اسپانیایی و آلمانی ناپدید شد. طاعون مارسی فرانسه در سال ۱۷۲۰-۱۷۲۱ آخرین شیوع طاعون بزرگ در اروپای غربی به حساب می آید.

طاعون چیست – تأثیر طاعون بر تاریخ اروپا

برخی مورخان معتقدند كه بهداشت عمومی به حدی بهبود یافته بود که سبب شد شیوع طاعون به پایان برسد؛ استفاده منظم و مؤثر از قوانین بهداشتی یکی از دلایل عمده پایان این بیماری بود. اما برخی معتقدند که تغییرات تکاملی در انسان، جوندگان یا در خود باکتری ای که منشاء طاعون بود موجب محو آن از زندگی بشر شد؛ اما به نظر نمی رسد که هیچ یک از این ادعاها تاکنون در کشف های اخیر ژنتیک طاعون جایی نداشته اند.