استیضاح در آمریکا و همه چیز پیرامون آن

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۳-۲۴
• در : تاریخ و تمدن دانستنیها

استیضاح به معنای درخواست توضیح از یک مقام منتخب توسط یک نهاد مقننه است. به طور کلی در معنای سیاسی به شرایطی گفته می شود که در آن نمایندگان قویه مقننه یا مجلس از رئیس جمهور، هیئت وزیران و یا یکی از وزیران در خصوص کار آن ها و فعالیت هایشان پرسش رسمی انجام می دهند و پس از ارائه توضیحات توسط این افراد (رئیس جمهور، هیئت وزیران، یکی از وزیران) ادامه کار آن ها منوط به دریافت رای اعتماد از مجلس خواهد بود. با ما باشید تا به بررسی روند استیضاح در آمریکا آشنا شویم.

در ایالات متحده آمریکا وقوع استیضاح تقریباً امری بسیار نادر است به خصوص اگر این موضوع در سطح ریاست جمهوری رخ دهد اگر در استیضاح در سیاست های این کشور رخ داد  روند آن طبق قوانین مندرج در قانون اساسی ایالات متحده هدایت می شود و ممکن است در نتیجه آن مقام منتخبی که برای ریاست جمهوری انتخاب شده است شغل و جایگاه خود را از دست بدهد.

با همه این ها استیضاح به معنای “عزل از مقام” نیست بلکه بیشتر تشکیل پرونده علیه یک مقام منتخب است.

بررسی روند استیضاح در آمریکا

بر طبق ماده دوم، بخش چهارم قانون اساسی ایالات متحده آمریکا رئیس جمهور این کشور، معاون رئیس جمهور و کلیه افسران مدنی ایالات متحده که در صورت استیضاح برای خیانت، رشوه و سایر جرایم سنگین از مقام خود عزل می شوند. مجلس نمایندگان ایالات متحده مسئولیت استیضاح را عهده دار است و در این میان وظیفه مجلس سنا ایالات متحده امتحان و بررسی تمام استیضاح ها است و در این بین رئیس کل دیوان عالی ایالات متحده نیز بر روند استیضاح ریاست می کند.

طبق اطلاعات بایگانی مجلس نمایندگان ایالات متحده، پرونده های استیضاح بیش از ۶۰ بار در تاریخ ایالات متحده آمریکا رخ داده اند اما از این میان تنها هشت پرونده منجر به حذف مقامات مورد استیضاح شده است که هر هشت قاضی ایالات متحده بودند و دو رئیس جمهور این کشور یعنی اندرو جانسون و ویلیام جفرسون کلینتون، توسط مجلس استیضاح شده اند اما هیچ کدام از آن ها در اثر استیضاح برکنار نشدند.
یکی از آخرین موارد مرتبط به استیضاح مقام رئیس جمهور در ایالات متحده به ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۹ که نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان از آغاز تحقیقات رسمی استیضاح از رئیس جمهور دونالد ترامپ که نخستین گام در روند استیضاح است خبر داد.

بررسی روند استیضاح در آمریکا

چه کسی می تواند روند استیضاح را شروع کند؟

در ایالات متحده آمریکا مجلس نمایندگان تنها نهاد رسمی ای است که با استناد به ماده اول بخش ۲ قانون اساسی ایالات متحده، اختیار استیضاح را دارد. این بدان معناست که هر عضو مجلس می تواند مقررات استیضاح را معرفی کند زیرا آنها یک لایحه منظم را تشکیل می دهند یا اینکه قوه مقننه می تواند برای شروع تحقیقات استیضاح یا تحقیق رسمی از فرد منتخب رأی دهد. از این تحقیق است- که بطور معمول توسط کمیته های مربوطه در مجلس انجام می شود – اتهامات یا موارد استیضاح برای مجلس نمایندگان فراهم خواهد شد.

بررسی روند استیضاح در آمریکا

دلایل قانونی استیضاح چیست؟

ماده دوم ، بخش ۴ قانون اساسی ایالات متحده آمریکا دلایل استیضاح را این طور بیان می کند: “رئیس جمهور این کشور، معاون رئیس جمهور و کلیه افسران مدنی ایالات متحده در صورت استیضاح برای خیانت، رشوه و سایر جرایم سنگین از مقام خود عزل می شوند.”

به گفته مجلس نمایندگان “جرایم بالا و تخلفات” یا “high Crimes and Misdemeanors” که اولین بار توسط جورج میسون یکی از بنیان گذاران ایالات متحده به کار گرفته شد؛ طبق گفته مؤسسه اطلاعات حقوقی دانشكده حقوق كورنل “جرایم بالا و تخلفات” یک اصطلاح قانونی انگلیسی است که اشاره به جنایات مقامات رسمی علیه دولت دارد.

بررسی روند استیضاح در آمریکا

این اصطلاحات نسبتاً مبهم منجر به بحث و گفتگو در مورد آنچه كه سوء رفتار و عدم صلاحیت غیرقابل انكار است گردید، به گفته جفری اِی اِنجل Jeffrey A. Engel، مورخ ریاست جمهوری در دانشگاه جنوبی متدیست و مؤلف كتاب “استیضاح: یك تاریخ آمریكا” (كتابخانه مدرن ، ۲۰۱۸) منتشر شده در در مه ۲۰۱۹ این اصطلاح الزاماً به یك مقام منتخب نیاز ندارد كه قانون خاصی را نقض كند بلكه به طور عام به شكستن اعتماد عمومی اشاره می کند؛ این تفسیر احتمالاً بعد ها و توسط مقاله ۶۵ فدرالیست الكساندر هامیلتون تهیه شده است و به تفسیر جرائم غیرقابل مجازات به عنوان مواردی که “از سوء رفتار افراد عمومی یا به عبارتی ناشی از سوءاستفاده یا نقض اعتماد عمومی” است می پردازد.

استیضاح چگونه کار می کند؟

مجلس می تواند استیضاح را به یکی از دو روش روش زیر آغاز نماید:

یک

هر یک از اعضای قوه مقننه می تواند استیضاح را درست همانطور که بخواهد یک لایحه منظم را تهیه کند؛ معرفی می نماید. این روند پیش از اعلام استعلام رسمی درباره ترامپ در ماه سپتامبر به طور آزمایشی در مجلس این کشور صورت پذیرفت. در ماه اوت، نماینده کمیته دادگستری مجلس نمایندگان جری نادلر (D-NY) به سی ان ان گفت که کمیته وی در حال تحقیق در مورد ادعاهایی مبنی بر اینکه ترامپ در جریان تحقیقات رابرت مولر درباره روابط ترامپ با روسیه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ مانع عدالت شده است تحقیق می کند. در این مصاحبه، نادلر گفت كه وی و كمیته وی تصمیم می گیرند كه آیا مقالات استیضاح را تا پایان سال ۲۰۱۹ به مجلس برسانند یا خیر.

بررسی روند استیضاح در آمریکا

با این حال به گزارش آسوشیتدپرس، گزارش های مربوطه در ماه سپتامبر ۲۰۱۹ نشان می دهد که ترامپ به صورت تلفنی در جولای همان سال از رئیس جمهور اوکراین خواسته بود تا اطلاعاتی را که علیه جو بایدن (نامزد اصلی ریاست جمهوری دموکرات) در اختیار دارند را از بین ببرد. جو بایدن سابقاً رئیس هیئت مدیره یک شرکت بنزین اوکراینی-آمریکایی بود. لذا ادعاهایی مبنی بر اینکه رئیس جمهور از یک قدرت خارجی برای کمک به پیروزی در انتخابات فدرال استفاده کرده است پلوسی را وادار به اعلام رسمی استیضاح کرد.

نانسی پلوسی در اطلاعیه رسمی استیضاح خود شش فرعی را که مجلس در حال تحقیق در مورد ادعاهای علیه ترامپ ارائه کرده بود را برای هدایت نتایج خود به کمیته قضایی مجلس، هدایت کرد که چگونگی تنظیم مقررات استیضاح علیه رئیس جمهور را مشخص می کرد. این مواد استیضاح دقیقاً مانند کیفر خواست در یک دادگاه کیفری به عنوان اتهامات رسمی عمل می کنند.

استیضاح همچنین می تواند از طریق لایحه ای برای تأیید استعلام شروع شود. مجلس آمریکا در استیضاح های قبلی ریاست جمهوری چنین لایحه ای را تصویب کرده است. اگر مجلس به استیضاح رای بدهد آن گاه این اتهامات برای محاکمه استیضاح به سنا تحویل داده می شود. رئیس دادگستری جان رابرتز ریاست استیضاح را بر عهده گرفت. به طور کلی اگر دو سوم آراء سنا به محكومیت آن رای دهند آن گاه رئیس جمهور از مقام خود برکنار می شود.

بررسی روند استیضاح در آمریکا

تا به حال چه کسانی در تاریخ استیضاح شده اند؟

براساس بایگانی مجلس نمایندگان ایالات متحده، ۱۵ قاضی فدرال توسط مجلس استیضاح شده اند، به همراه یک دبیر کابینه ، یک سناتور ایالات متحده و دو رئیس جمهور. علاوه بر این، ریچارد نیکسون رئیس جمهور آمریكا در سال ۱۹۷۴ پیش از رأی دادن در مجلس استعفا داد زیرا به صورت قطع نیکسون در قضیه واترگیت مقصر شناخته می شد.

اولین دادگاه استیضاح در سال ۱۷۹۸ در ایالات متحده برگزار شد که در جریان آن سناتور آمریكایی ویلیام بلانت از تنسی مورد استیضاح قرار گرفت. براساس تاریخ سنای آمریکا، بلانت سعی كرد با حل و فصل طرحی برای ایجاد یك نیرو از بومیان آمریكایی و مهاجران سفید پوست به فلوریدا و لوئیزیانا برخی از مشکلات مالی این دو ایالت را برطرف كند اما در جریان آن فساد های مالی گسترده ای رخ داد و مجلس سنا برای این فساد در سال ۱۷۹۷ با رأی دوسوم از اعضای حاضر خود به استیضاح این سناتور رای صادر کرد و در سال بعدی یعنی ۱۷۹۸ رسماً این استیضاح برگزار شد.

بررسی روند استیضاح در آمریکا

ویلیام بلکناپ وزیر جنگ تحت عنوان رئیس اولیس اس. گرانت، در سال ۱۸۷۶ توسط مجلس از استیضاح ناشی از رسوایی در بازگشت در فورت سیل در مرز غربی استیضاح شد. بلکناپ قبل از محاکمه در مجلس سنا استعفا داد اما ب این حال این دادگاه حتی با وجود این که بلکناپ در مقام خود باقی نبود برگزار شد. مجلس سنای آمریکا بلکناپ را با رأی ۳۵ به ۲۵ به ۲۵ مجرم دانست اما در دور بعدی سناتور بلنکاپ خوش شانس تر بود و رای استیضاح و محاکمه نتوانست دو سوم از آراء لازم برای محکومیت را به دست آورد به این ترتیب بلنکاپ از استیضاح و محکومیت ناشی از آن رهایی یافت.

بیشترین موارد استیضاح در آمریکا برای چه مقام های سیاسی بوده است؟

در کنار استیضاح نمایندگان و وزراء در بدنه سیاسی ایالات متحده، بیشترین مورد ها و پرونده های استیضاح به مقام ریاست جمهوری تعلق داشته است.
در سال ۱۸۶۸، اندرو جانسون اولین رئیس جمهور ایالات متحده بود که به استیضاح کشانده شد.
براساس تاریخچه سنای آمریکا؛ رئیس جمهور جانسون از جزب دموکرات ها بود و به طور فعال جلوی تلاش های جمهوری خواهان رادیكال مجلسی – جناحی را که خواهان سر سخت ریشه کن كردن برده داری و الغای آن بودند را می گرفت و به دنبال تعقیب و دستگیری رهبریانكنفدراسیون سابق بود.
در جریان این ماجرا جانسون وزیر جنگ خود را به دلیل مخالفت با کنگره اخراج کرد و اتفاقات بعدی را رقم زد که موجب ماجرای استیضاح وی شد. مجلس یازدهم این کشور بر اساس ماده ۱۱ استیضاح، اتهاماتی را علیه رئیس جمهور وقت این کشور یعنی اندرو جانسون فراهم کرد.
در جریان استیضاح جانسون محاکمه وی نتوانست حداکثر آراء لازم را به دست آورد و لذا جانسون توانست از محکومیت رهایی یافته و به تکمیل دوره ریاست جمهوری خود بپردازد.

بررسی روند استیضاح در آمریکا

استیضاح دوم ریاست جمهوری نیز با عدم محکومیت در مجلس سنا به پایان رسید. جریان از این قرار است که در سال ۱۹۹۸، ۱۳۰ سال پس از استیضاح جانسون، مجلس نمایندگان مقالات استیضاح را علیه رئیس جمهور دموکرات این کشور یعنی بیل کلینتون، صادر کرد اتهام کلینتون این بود که در رابطه با رسوایی جنسی او با مونیکا لوینسکی به یک هیئت منصفه دروغ گفته است. مجلس سنا نتوانست اتهام كلینتون در خصوص هتك حرمت را اثبات کند.