بیماری آنسفالیت اسب شرقی علل، علائم و پیشگیری

• توسط : محبوبه خاوری
• در : ۱۳۹۹-۰۳-۲۱
• در : پیشگیری و درمان دانستنیها سلامت سلامت عمومی

بیماری آنسفالیت چیست و آیا تا به حال چیزی راجع به آن شنیده اید؟ نشانه ها و علائم بیماری آنسفالیت شامل چه مواردی می شوند؟
در این مقاله می خواهیم به بررسی بیماری آنسفالیت اسب شرقی، علائم و نشانه های آن و پیشگیری از آن بپردازیم.

بیماری آنسفالیت اسب شرقی که گاهی به آن سه گانه EEE نیز گفته می شود یک نوع بیماری مشترک میان انسان و حیوانات است که یک بیماری ویروسی محسوب می شود؛ این ویروس از طریق گزش نیش پشه ای که قبلاً اسب آلوده به ویروس را نیش زده است به انسان منتقل می شود. گاهی سایر حشرات نیز بیماری را از پرندگانی که آلوده به ویروس هستند به انسان منتقل می کنند.

بیشتر افراد آلوده به ویروس آنسفالیت هیچ علائمی از خود بروز نمی دهند و اشکال خفیف بیماری موسوم به عفونت سیستمیک ممکن است شبیه آنفولانزا باشد اما طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده (CDC)، حدود ۵٪ از افرادی که به این ویروس آلوده می شوند ممکن است یک عفونت بسیار نادر و بالقوه را از خود بروز دهند که  می تواند باعث تورم و التهاب مغز موسوم به آنسفالیت شود.
CDC اعلام کرده است که در سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ به صورت متوسط هر ساله هفت نفر به EEE مبتلا شده اند و بر اساس گزارش این سازمان گرچه تعداد موارد گزارش شده در خصوص مبتلایان به این بیماری اندک است اما حدود ۳۰ درصد از افراد مبتلا شده به بیماری آنسفالیت یا در اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند و یا بسیاری از آن ها پس از بهودی دچار مشکلات عصبی دائمی می شوند.

بیماری آنسفالیت چیست – علائم بیماری آنسفالیت

طبق بررسی هایی صورت گرفته است بیماری آنسفالیت اسب شرقی از آن جهت که بیش از سایر نقاط ایالات متحده در قسمت های شرقی و قسمت های جنوب شرقی این کشور رخ می دهد به این عنوان نام گذاری شده است.

بیشتر بخوانید : مالاریا علائم و درمان آن

تحقیقات نشان داده اند که به صورت کلی چهار نوع ویروس آنسفالیت وجود دارد که یکی از آنها بصورت آندمیک در آمریکای شمالی و کارائیب است و همان نوعی است که بیشترین آمار ابتلاء به آنسفالیت را به خود اختصاص داده است. سه گونه دیگر این بیماری بیش از همه در آمریکای مرکزی و جنوبی یافت می شوند و در درجه اول اسب ها را بیماری می کنند.

دکتر برایان چو Brian Chow، متخصص بیماری های عفونی در مرکز پزشکی تافتز در بوستون می گوید: ” در ایالات متحده آمریکا، بیشترین موارد ابتلاء به آنسفالیت در حوالی رودخانه می سی سی پی و در بین ماه های جولای و سپتامبر مشاهده می شود. در این کشور ایالت های فلوریدا، ماساچوست، نیویورک، کارولینای شمالی و جورجیا در بین سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ بیشترین آمار ابتلا را به نسبت سایر ایالت ها به خود اختصاص داده اند. به نظر می رسد هر ساله با گرم تر شدن هوا و ازیاد جمعیت پشه ها در اواخر بهار تا اوایل پاییز، آمار ابتلاء به آنسفالیت رو به افزایش می گذارد.

بیماری آنسفالیت چیست – علائم بیماری آنسفالیت

چه عواملی باعث بروز بیماری آنسفالیت اسب شرقی می شود؟

ویروس آنسفالیت از طریق گزش نیش پشه های ماده آلوده به ویروس منتقل می شوند؛ این پشه ها معمولاً در باتلاق ها و مناطق باتلاقی یافت می شوند و اغلب از پرندگان تغذیه می کنند. در بیماری آنسفالیت بیشترین نقش را شاید پرندگان ایفا کنند؛ در حقیقت می توان آن ها را مخزن ویروس آنسفالیت دانست؛ پرندگانی که به این ویروس مبتلاء می شوند می توانند بدون این که حتی علائمی از بیماری را نشان دهند بیماری را منتقل نمایند اما ویروس به صورت مستقیم از آن ها به سایرین منقل نمی شود و در حقیقت این پشه ها و حشرات هستند که در نقش واسط ظاهر می شوند و بیماری را به اسب ها و سایر پستانداران از جمله انسان ها منتقل می کنند.

کشف بیماری آنسفالیت

ویروس آنسفالیت اسب شرقی برای اولین بار در سال ۱۹۳۳ در اسبها شناسایی شد و طبق دایرة المعارف آنلاین آنتولوژی، این ویروس در سال ۱۹۳۸ از بافت سیستم عصبی مرکزی انسان جدا شد. اسب ها و انسان ها بیش از سایر پستانداران مستعد ابتلاء به این ویروس هستند.

بیماری آنسفالیت چیست – علائم بیماری آنسفالیت

هنگامی که ویروس درون بدن است می تواند در جریان خون تکثیر یابد و با کمک جریان آن به سایر نقاط برود؛ در موارد نادر ویروس از سد خونی مغزی عبور کرده و مغز را آلوده می کند و در نتیجه موجب تورم بافت مغز می شود که اصطلاحاً به آن آنسفالیت می گویند.

بنا بر اعلام وزارت بهداشت ایالتی نیویورک ویروس آنسفالیت مسری نیست؛ این بیماری نمی تواند از طریق تماس شخص به شخص دیگر گسترش یابد و یا به صورت دیگر از انسان به حیوانات و از حیوانات به انسان ها قابل سرایت نیست.

بیشتر بخوانید : بیماری زنوتیک zoonotic چیست؟ بیماری های مشترک انسان و حیوانات

براساس آمار CDC به نظر می رسد افراد مسن تر از ۵۰ سال و کمتر از ۱۵ سال بیش از سایر گروه های سنی مستعد ابتلاء به عفونت شدید آنسفالیت هستند و در کنار این گروه ها، افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند و یا تحت معالجه سرطان یا دریافت پیوند عضو هستند نیز از جمله گروه های پر ریسک محسوب می شوند.

بیماری آنسفالیت چیست – علائم بیماری آنسفالیت

نشانه ها و علائم بیماری آنسفالیت

علائم خفیف عفونت در ویروس آنسفالیت ممكن است شبيه آنفلوانزا با تب ناگهاني، لرز و درد در عضلات و مفاصل همراه باشد و در حدود دو هفته فرد بیمار را به خود درگیر کند.

اشکال جدید آنسفالیت همچنین با علائمی مانند آنفولانزا آغاز می شود اما حدود چهار روز پس از ظهور این علائم، علائم عفونت مغزی ممکن است بروز پیدا کنند؛ این علائم ممکن است شامل سردرگمی ، خواب آلودگی بیش از حد و سردرد بد باشد؛ این علائم ممکن است به سرعت بدتر شوند و به تشنج، اغما و حتی مرگ بی انجامند.

بررسی ها نشان داده است که بیماری آنسفالیت اسب شرقی یکی از شدیدترین بیماری های منتقل شده از پشه ها در ایالات متحده هستند. بر اساس گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماری های ایالات متحده، بعد از ۱۰ روز از اولین از ابتلاء تقریباً از هر سه نفری که به (صورت شدید) به این بیماری گرفتار می شوند یک نفر جان خود را در اثر این بیماری از دست می دهد و حتی کسانی که از این بیماری جان سالم به در می برند نیز ممکن است تحت تأثیر این بیماری در معرض آسیب های مغزی، اختلال روحی، فلج و اختلالات شخصیتی قرار بگیرند.

بیماری آنسفالیت چیست – علائم بیماری آنسفالیت

تشخیص بیماری آنسفالیت

برای تشخیص ویروس آنسفالیت از آزمایش مایع مغزی نخاعی استفاده می کنند که در آن نمونه ای از مایعات اطراف نخاع را تجزیه و تحلیل می کنند تا وجود بیماری را مشخص نمایند. در جریان این آزمایش نمونه ای از مایعات اطراف نخاع بررسی می شود تا مشخص شود آیا ویروس و یا نشانه های از وجود ویروسآنسفالبت اسب شرق در فرد مشوک به ابتلا به آن وجود دارد یا خیر. پزشکان ممکن است از آزمایشات تشخیصی دیگری مانند سی تی اسکن یا MRI مغز نیز استفاده کنند تا علائم التهاب را مشخص نمایند.

اما اگر امکان آزمایش مایع مغزی- نخاعی برای فرد مشکوک به بیماری وجود نداشت باید به سراغ روش های دیگری برای تشخیص بیماری رفت. خوشبختانه در کنار آزمایش مایع مغزی- نخاعی می توان به کمک آزمایش خون به تشخیص بیماری پرداخت.
در آزمایش خونی که برای تشخیص بیماری ویروس آنسفالیت اسب سرقی گرفته می شود اگر در خون سطح بالایی از آنتی بادی یا پادتن در خون ترشح شده باشد می توان این طور نتیجه گرفت که بدن وجود یک نوع از بیماری را در بدن فرد تشخیص داده و لذا برای محافظت از بدن شروع به ترشح کردن پادتن و آزاد کردن آن در خون کرده است. در این گونه موارد پروتئین های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن هنگام مبارزه با ویروس در آزمایش خون تشخیص داده می شود و می توان وجود بیماری ویروس اسب شرقی را در فرد مشکوک به بیماری تشخیص داد.

بیماری آنسفالیت چیست – علائم بیماری آنسفالیت

درمان بیماری آنسفالیت

اگرچه برای جلوگیری از ویروس آنسفالیت اسب شرقی واکسن وجود دارد اما هیچ واکسنی نمی تواند از التهاب مغزی ناشی از آن در افراد مبتلاء به این بیماری جلوگیری کند.
معمولاً مراکز درمانی و پزشکی و بیمارستان ها امکانات نسبتاً خوبی برای درمان افراد مبتلا به این بیماری دارند و اغلب اوقات درمان آن ها بیشتر با هدف کاهش شدت علائم آن صورت می پذیرند زیرا عفونت ویروسی مسیر خود را طی می کند. در درمان نوع شدید آنسفالیت معمولاًبه بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه تجویز می شود زیرا ممکن است بیماری وی منجر به مشکلات تنفسی شود و فرد بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی احتیاج پیدا کند. در حالت شدید ابتلاء به آنسفالیت ممکن است که فرد مبتلاء به حالت اغماء دچار شود و لذا برای موارد شدید ابتلاء به آنسفالیت بسنری شدن در بخش مراقبت های ویژه ضروری است.
گاهی ممکن است برای درمان تشنج حاصل از این بیماری و تسکین التهابات مغزی داروهای خاصی برای فرد بیمار تجویز شود اما نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که به محض ورود ویروس به سیستم عصبی، اغلب پیامدهای عصبی طولانی مدتی برای فرد ایجاد می شود. بیشتر مرگ و میرهای مرتبط با ویروس آنسفالیت ناشی از تورم و فشار داخل مغز و نخاع است.

بیماری آنسفالیت چیست – علائم بیماری آنسفالیت

پیشگیری از بیماری آنسفالیت

همان طور که اشاره شد مهم ترین علت ابتلاء به ویروس آنسفالیت گزش پشه های آلوده به ویروس است و لذا بهترین راه پیشگیری از ابتلاء به آنسفالیت هم این است که از گزیده شدن توسط این حشرات جلوگیری کنیم. معمولاً این گونه پشه ها در محل های نگهداری و زندگی و پرورش اسب ها فراوان هستند و لذا بهتر است از این گونه مکان ها تا حد امکان دوری کرد و در فاصله یک یا دو مایلی آن ها ماند. معمولاً جمعیت پشه ها در طول ماه های گرم سال افزایش پیدا می کند و در همین زمان است که خطر ابتلا به آنسفالیت نیز افزایش می یابد و به همین دلیل توصیه می شود در این فصل ها حتماً از حشره کش ها استفاده نمایید.
پاشیدن حشره کش به کاهش خطر ابتلاء به آنسفالیت کمک می کند اما باز هم نمی تواند به طور کامل شما را در برابر آن محافظت نماید لذا توصیه می کنیم که اقدامات زیر را برای حفظ سلامتی خود در مقابل ویروس آنسفالیت به کار ببرید.

بیماری آنسفالیت چیست – علائم بیماری آنسفالیت

از دافع حشراتی استفاده کنید که حاوی DEET، پیکاریدین یا روغن اکالیپتوس لیمو هستند؛ پرمترین Permethrin یک نوع حشره کش است که می تواند برای جلوگیری از نزدیک شدن پشه ها بر روی لباس اسپری شود.
بیشترین زمان گزش پشه ها در طول روز در هنگام طلوع آفتاب و غروب آن صورت می گیرد که زمان اوج تغذیه حشرات است لذا فعالیت های خود را در این ساعات در بیرون از خانه محدود کنید و اگر ناچار به فعالیت در این ساعات هستید؛ از حشره کش، کفش ساق بلند، پیراهن آستین بلند، جوراب و شلوار بلند استفاده نمایید.
آب های راکدی که در یک جا جمع می شوند بهترین مکان برای رشد و گسترش پشه ها هستند از آن ها دوری کنید و علاوه بر این کمتر به نزدیکی گلدان های گل، استخر ها و باغچه ها بروید.