کمبود خواب و تاثیر آن برحافظه

• توسط : جواد کریمی
• در : ۱۳۹۹-۰۲-۲۳
• در : اخبار پزشکی

کمبود خواب از قدیم تا به امروز یکی از مشکلات اساسی سلامت بوده است و افراد بسیاری با آن درگیر هستند. با این حال کمبود خواب شاید زیاد به چشم نیاید و برخی از پزشکان در مواجه با بیماری هایی نظیر ناراحتی قلبی، خستگی مزمن، التهاب، اضطراب و افسردگی اصلا درباره خواب چیزی نمی پرسند.

از سویی دیگر، حافظه ای قوی، جسمی سالم و روانی آرام و چندین و چند فاکتور دیگر برای تشخیص سلامتی به عاملی مشترک به نام خواب گره خورده است به گونه ای که بدن ما این موضوع را به صورت غریزی درک می کند و محققان بارها ثابت کرده اند که این واقعیت دارد بنابراین عجیب نیست که خواب شبانه باعث می شود احساس بهتری داشته باشیم. خواب نه تنها باعث استراحت و ریکاوری مجدد بدن ما می شود، بلکه در توانایی مغز در یادگیری و به یاد آوردن نیز بسیار مهم است.

در حین خواب، در حالی که بدن در حال استراحت کردن است، مغز در تمام طول شب مشغول پردازش اطلاعات و دسته بندی آن ها است. در صورت کمبود خواب، فرد در معرض افزایش خطر ابتلا به تعدادی از بیماری های جدی مانند فشار خون، چاقی و دیابت قرار می گیرد و ممکن است توانایی مغز را در یادگیری و نگهداری اطلاعات جدید مختل کند.

اثرات کم خوابی

شاید برای خود ما نیز اتفاق افتاده باشد که در یادآوری مطالبی که بعد از ظهر روز گذشته یاد گرفته ایم مشکل داشته باشیم. بدون خواب کافی، مغز گرفتار حالتی مانند مه گرفتگی می شود و در یادآوری اطلاعات چندان که باید و شاید دقیق و سریع نیست، کم خوابی، قضاوت و تصمیم گیری ضعیف و نقص در مهارت های خوب حرکتی را نیز به همراه دارد.

قدرت خواب

مشاهدات علمی و رفتاری همچنان بر نقش موثر خواب در یادگیری و عملکرد بهتر حافظه تاکید می کند. محققان معتقدند خواب به دو طریق بر یادگیری و حافظه تاثیر می گذارد:

• کمبود خواب توانایی فرد را در تمرکز و یادگیری موثر مختل می کند.
• خواب خوب برای مغز در تثبیت یک مطلب یا خاطره لازم است تا در آینده بتواند آن را به خوبی یاد آورد.

کمبود خواب توانایی فرد را در تمرکز و یادگیری موثر مختل می کند

ساختن خاطره

انواع مختلفی از خاطرات وجود دارد. برخی از آنها مبتنی بر واقعیت هستند مانند به یاد آوردن نام شهرها و پایتخت کشورها. برخی اتفاقی و ضمنی است یعنی بر اساس اتفاقات رخ داده در زندگی مانند گرفتن اولین هدیه و برخی دیگر از خاطرات جنبه آموزشی دارند مانند نحوه دوچرخه سواری یا نواختن گیتار.

هم یادگرفتن و هم یادآوری کارکردهایی هستند که در زمان بیدار بودن انجام می شوند. با این حال، محققان معتقدند صرف نظر از نوع حافظه، خواب برای تثبیت حافظه لازم است. بدون خواب کافی مغز در یادگیری مطالب جدید و به یادآوردن آن ها، زمان بیشتر و سخت تری را تجربه خواهد کرد.

اثرات کمبود خواب بر یادگیری

هم چنین خواب بهتر کمک بیشتری به تیزبینی ذهن می کند. مطالعات نشان می دهد که خواب بر روی واکنش های سریعتر بدنی، مهارت های بهتر حرکتی و تصمیم گیری مناسب تر تأثیر می گذارد.

یک مطالعه نشان داد که شرکت کنندگانی که از خواب کافی محروم بودند فکر می کردند کار درست را انجام می دهند در حالی که در اشتباه بودند. مطالعات مربوط به تست های حافظه نشان داد که افراد بعد از کمی خواب بیشتر عملکرد بهتری در زمینه های مورد آزمایش داشتند.

کمبود خواب و نقش آن در فرآیند حافظه

دانشمندان دقیقا نمی دانند خواب چگونه باعث تقویت حافظه می شود؟ اما به نظر می رسد که این فرایند مربوط به هیپوکامپوس و نئوکورتکس(بخشی از مغز که حافظه های بلند مدت در آن ذخیره می شوند) می باشد. به نظر می رسد که در هنگام خواب، هیپوکامپوس وقایع روز را برای نئوکورتکس، جایی که در آن خاطرات بررسی و پردازش می شود تکرار می کند و به یادآوری آنها در طولانی مدت کمک می کند.

کمبود خواب و نقش آن در فرآیند حافظه

محققان به بررسی ساختار و مراحل خواب در ساخت انواع خاصی از خاطرات می پردازند. مطالعات نشان داده اند که برخی از خاطرات هنگام حرکت سریع چشم (REM) در خواب سریع ساخته می شوند. و ساخت بعضی دیگر از خاطرات معمولاً در هنگام خواب آرام و تدریجی انجام می شود. دانشمندان به حقایق بیشتری در مورد خواب و نقش آن در تقویت یا ضعف حافظه پی برده اند اما هنوز هم سوالات بسیاری بدون پاسخ مانده اند.

آنچه مسلم است خواب یک ضرورت بیولوژیک و اساسی است که ما برای سالم ماندن به آن احتیاج داریم. متأسفانه، با سبک زندگی مدرن افراد کمی از خواب مناسب بهره مند می شوند. کارشناسان توصیه می کنند هر شخص بزرگسالی به ۷ تا ۸ ساعت خواب در هر شب نیاز دارد. اگرچه ممکن است چنین چیزی هر شب قابل دستیابی نباشد اما باید برای آن برنامه ریزی کرد.

راه کارهایی برای داشتن خوابی راحت

به یاد داشته باشید یک روز خوب پس از خوابی خوب شروع می شود پس برای داشتن چنین روزی راه کارهایی را برای خوابی راحت به شما پیشنهاد می کنیم:

• سر زمان مشخصی بخوابید و بیدار شوید این روش برای داشتن خواب راحت خیلی موثر است. سعی کنید از ریتم خاصی برای خواب تان استفاده کنید.
• ورزش کردن را فراموش نکنید اما به یاد داشته باشید حداقل ۳ ساعت بین خواب و ورزش فاصله باشد.
• دوش آب گرم در ریلکس کردن عضلات و کاهش تشنجات روزانه تاثیر مهی دارد.
• مطالعه قبل از خواب نیز در بهتر خوابیدن توصیه می شود البته بهتر است یک رمان داستانی باشد تا مجلات علمی و روزنامه
• به یک موسیقی ملایم گوش کنید
• از مصرف دخانیات و مواد کافیین دار قبل از خواب چشم پوشی کنید.